مدیریت سرمایه گذاری؛ انواع بورس در ایران  

مشخصات کلی بورس های ایران عبارت انداز :

 1.بورس اوراق بهادار تهران که در آن سهام شرکت ها و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت خرید و فروش می شود.

بر طبق ماده 2قانون تاسیس بورس اوراق بهادار مصوب اردیبهشت ماه 1345 تشکیلات واژگان بورس عبارتند از: شورای بورس،هیئت پذیرش اوراق بهادار، سازمان کارگزان بورس و هیئت داوری بورس. با توجه به ماده 8 قانون مذکور بورس بوسیله سازمان کارگزاران اداره می شود. سازمان کارگزاران بورسی به وسیله هیئت مدیره بورس اداره می شود که مرکب است از هفت نفر عضو که برای مدت سه سال انتخاب می شوند. براساس ماده 2 اساسنامه سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران موسسه ای است غیر تجاری وغیرانتفاعی که دارای شخصیت حقوقی بوده و برای مدت نامحدودی تاسیس می گردد.  مرکز این سازمان نیز در تهران است.

اهم وظایف سازمان کارگزاران بورس با توجه به ماده 10 قانون تاسیس بورس اوراق بهادار و ماده 4 اساسنامه سازمان مذکورعبارتند از:

- اداره امور بورس 

- ایجاد تسهیلات جهت خرید و فروش انواع سهام، اوراق قرضه و سایر اوراق بهادار 

- اعلام نرخ های اوراق بهادار در بورس تهران 

- مراقبت در حسن جریان امور و روابط بین کارگزاران و مشتریان 

- تنظیم رواط کارگزاران با یکدیگر و تسهیل مبادله اطلاعات بین آنان با توجه به لزوم حفظ اسرار مشتریان 

- نظارت برمیزان حق العمل دریافتی کارگزاران از مشتریان در ازای خدماتی که برای آنان انجام می دهند و توصیه های لازم نسبت به روش های ارزیابی و محاسبه حق العمل مزبور و تجدید نظر در میزان آن .

2.فرابورس ایران که در آنجا هم سهام شرکت هایی که بنا به دلایلی موفق به پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران نمی شوند مورد داد و ستد قرار می گیرد.

فرابورس ایران یک بازار فرابورس در ایران است. این بازار تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار محسوب می‌شود که به منظور توسعه صدور و مبادله ابزارهای مالی و پوشش خلاءهای ناشی از نداشتن دسترسی بخش عمده‌ای از صاحبان صنایع به بازار سرمایه تشکیل شده است. محرومیت طیف وسیعی از بنگاه‌های اقتصادی از تامین مالی در بازار سرمایه و وابستگی شرکت های دولتی یا خصوصی به تامین مالی از طریق سهامداران عمده یا اخذ تسهیلات از شبکه بانکی منشاء ایجاد این بازار اوراق بهادار جدید به حساب می‌آید.

3.بورس کالای ایران که در آن انواع کالاها مانند محصولات پتروشیمی، فلزات، محصولات کشاورزی و ... خرید و فروش می شود. 

بورس کالا در بسیاری از کشور های جهان مرسوم است. در کل دنیا بازار منظمی است که در آن کالاهای معینی مورد معامله قرار می گیرد.مانندبورس طلای نیویورک یا بورس پشم استرالیا. 

4.و در نهایت بورس انرژی که به تازگی تاسیس شده و قرار است در آن حامل های انرژی با محصولات برق به عنوان یکی از مهمترین حامل های انرژی، خرید و فروش شود. 

بورس انرژی بازاری است که در آن هر کالایی که پایه انرژی داشته باشد، قابلیت معامله دارد. بنابراین، این بورس به نوعی دومین بازار کالای متشکل کشور محسوب می شود. دارایی های قابل معامله در این بازار هم شامل دارایی های فیزیکی و هم شامل دارایی های مالی از قبیل ابزارهای مشتقه مبتنی بر انرژی خواهد بود.

بنابراین امکان معامله نفت، گاز، بنزین، نفت کوره، برق و نیز ابزارهای مشتقه مبتنی بر آن ها (شامل اوراق سلف موازی) در این بازار وجود دارد. این مهم با توجه به ویژگی های کشور و برخورداری از منابع غنی انرژی اهمیت زیادی دارد خصوصاً آنکه یکی از کارکردهای مهم این بورس موضوع صادرات و فروش انرژی به کشورهای همسایه است که بحث کشف قیمت در آن اهمیت زیادی دارد.

منبع :

سازمان بورس اوراق بهادار