شما یک حسابدار هستید یا یک مدیر تصمیم گیر؟  

 در این مقاله نامبردگان با اشاره به نقش متخصصین مالی و حسابداران در صنعت و تجارت نگرانی های خود را درباره تحولاتی که بر این نقش و موقعیت موثر خواهند بود ابراز داشته اند.

به عقیده ایشان در آینده نه چندان دور متخصصان مالی و حسابدارانی که صرفا در زمینه حسابداری  و مدیریت مالی تحصیل کرده و تجربه اندوخته باشند، کمتر مورد نیاز بازار کار خواهند بود و شرط بقاء این گروه از متخصصان را آشنا شدن هر چه بیشتر آنها با جنبه های متنوع مدیریت بازرگانی می دانند و چرا که در آینده نه چندان دور بخش قابل ملاحظه ای از وظایف حسابداران در زمینه گردآوری و ثبت و ضبط اطلاعات به خاطر پیشرفت های تکنولوژی منسوخ خواهد شد.

به همین جهت توصیه شده است که حسابداران هر چه سریعتر و گسترده تر خود را با جنبه های گوناگون اشتغالات مدیران ارشد آشنا ساخته و به مهارت های لازم در این زمینه ها دست یابند. البته دور از انتظار نیست که گروهی از خوانندگان این مقاله با آن به عنوان یک خیال پردازی برخورد کرده و بی توجه از آن در گذرند. لیکن شایان ذکر است که در نظر سنجی هایی که اخیرا توسط انجمن های حرفه ای از اعضایی که در بخش های تجارت و صنعت مشغولند انجام شده است، ضرورت ایجاد تحول در حرفه حسابداری و چگونگی آموزش متخصصین مالی مورد تاکید قرار گفته است.

نظر نویسندگان این مقاله را بیشتر مدیران که با برخورداری از تخصص های حسابداری و مالی مشاغل مدیریت سطوح ارشد در شرکت ها و سازمان های بزرگ و متوسط اشتغال دارند تایید می نمایند. نگارنده نیز خود شخصا به لحاظ عهده دار بودن مسئولیت های گوناگون و تماس گسترده با مدیران ارشد سیاستگزار و اجرایی کشور به روشنی شاهد بروز پدیده مشابهی در محیط فعالیت داخلی بوده است.

طرح این موضوع قطعا به این مفهوم نیست که در فعالیت های اقتصادی و تجاری آینده دیگر نیازی به متخصصین مالی نخواهد بود. برعکس این واقعیت را نمی توان انکار کرد که به لحاظ تحولاتی که در صحنه سیاست و تجارت بین الملل در حال تکوین است، به لحاظ هر چه بیشتر نزدیک شدن اقتصادهای کشورهای جهان به یکدیگر، توسعه ی فعالیت های بین المللی، و به طور خلاصه پدیده ای که از آن، به عنوان جهانی شدن کسب و کار نام برده می شود، تخصص های پیچیده ی حسابداری و مدیریت مالی نقش کلیدی و حساسی را به عهده خواهند داشت. به همین لحاظ حسابداران نیز باید در خود فراصت و آگاهی های بازرگانی، تفکر استراتژیک، آگاهی از تکنولوژی اطلاعاتی، شناخت جامع از فرآیند تصمیم سازی و تصمیمگیری، بینش های اقتصادی، و آنانی که در بخش صنعت به کار اشتغا دارند، شناخت کافی از تکنولوژی و محصول را ایجاد کنند.

نگارنده در دوران فعالیت خود در بخش صنعت، مدیران مالی و حسابداران صنعتی بسیاری را مشاهده کرده است که پس از سالها هزینه یابی و محاصبه ی قیمت تمام شده قطعات صنعتی، یک بار برای مشاهده ی فرآیند تولید آن قطعات و حتی دیدن محصول تولیدی به محل کار گاه مراجعه نداشته اند. این نمونه ها هرچند استثنائی ولی واقعیت اند.

بهر تقدیر حسابدارن و کلیه ی اعضای حرفه باید بپذیرند که راهی جز تطبیق با تحولات باقی نمانده است. قطعا در صورت نادیده گرفتن این واقعیات مهم و بی توجهی به ضرورت ایجاد تحول در حرفه، این که در آینده حسابداران نیز به دایناسور های عالم کسب و کار تبدیل شده و گونه هایی از آنها منقرض گردد، دور از ذهن نیست. یکی از دانشکده های معتبر مدیریت در کشور کانادا عکس کوچک یک دایناسور را به عنوان نشان رسمی خود انتخاب کرده است.

زمانی که از مدیران درباره علت این امر سوال شد، اظهار داشتند که هدفشان یادآوری  دائمی و مستمر این واقعیت است که نسل جانداران عظیم الجثه و نیرومندی که زمانی برعرصه ی کره زمین یکه تازی می کردند، تنها به این دلیل که نتوانستد خود را با محیط تطبیق دهند، منقرض گردید. در ادامه مقاله مورد بحث نویسندگان آن با ارائه ی یک پرسش نامه از خوانندگان خواسته اند که به ارزیابی موقعیت خود اقدام کنند.

زیرا معتقند که باز بینیه موقعیت کاری و حرفه ای به گونه ای آینده پرداز برای همگان مفید خواهد بود. در این پرسش نامه سوال هایی طرح شده که خواننده با مطالعه ی هر یک نسبت به تعیین نمره خود درباره ی هر سوال اقدام می کند. سپس با جمع بندی امتیازات و مقایسه ی آن با معیارهای ارائه شده موقعیت هر فرد ارزیابی می شود.

هدف از این ارزیابی آن است که با انجام این ارزیابی یا مطالعات مشابه میزان درگیری و مشارکت حسابداران  در فرآیند کلی تصمیمگیری و تدوین سیاست ها و استراتژی ها مشخص گردد. به این ترتیب حسابدارن باید بپذیرند که در آینده هر چه بیشتر خود را با شیوه تفکر استراژیک آشنا ساخته و در تصمیمات استراتژیک در گیر سازند؛ در واقع هدف نهایی این است که هر کس در هر سطحی خود را ارزیابی کرده و بکوشد تا به سطوح بالاتر ارتقاء یابد.

نکته ای که احتمالا توسط برخی از خوانندگان و صاحبنظران عزیز مطرح خواهد شد این است که در محیط کار و فعالیت ایشان اصولا شیوه های مدیریت علمی و تفکر استراتژیک مورد توجه و عمل قرار ندارند. البته این واقعیت را نمیتوان انکار کرد که به دلیل بعضی حمایت های غیر اصولی از فعالیت های اقتصادی در داخل کشور، دولتی بودن بخش بیشتر شرکت های بزرگ تجاری و صنعتی، و نبودن نظام حسابدهی و پاسخ گویی، زیان های جبران ناپذیری بر پیکر اقتصاد ملی وارد آمده است.

اما به خاطر داشته باشیم که بسیاری از متخصصان فعلی حرفه ی حسابداری در سنینی قرار دارند که باید افق کاری خود را تا ده های دوم و سوم قرن آینده گسترش دهند. این واقعیت را پذیرا باشیم که تحولات در راهند و رویاروی با آنها اجتناب ناپذیر خواهد بود. گفتی است پرسش نامه ی مورد اشاره جهت بهره برداری برای علاقه مندان عینا آورده شده است.

مجله حسابدار شماره 124 اسفند 1376

نویسنده:داود مسگریان حقیقی