زندگی نامه استاد حسن سجادی نژاد  

علاوه بر تحصیلات متوسطه و دریافت دیپلم علمی، در رشته ریاضیات عمومی، فیزیک و شیمی نیز کسب علم کرد. شواهد نشان می‌دهد که این مطالعات بعد از آن نیز به شیوه‌ای غیرکلاسیک ادامه یافته است. در سال 1323 (1945 میلادی) به عضویت وابسته انجمن حسابداران خبره انگلستان و در سال 1338 (1960 میلادی) به عضویت پیوسته آن انجمن درآمد. در سال 1324 پس از پایان تحصیلات عالی در انگلستان، به ایران برگشت و از سال 1330 به اتفاق تنی چند از هم دوره های خود مامور خدمت در شرکت نفت شد و خدمتش در آنجا تا زمان بازنشستگی ادامه یافت.

اما با وجود این سوابق کار اجرایی، شادروان سجادی نژاد بیش از هر چیز معلم بود، و معلمی شغلی است که بازنشستگی نمی‌شناسد. او تا پایان عمر آموخت و آموزش داد. از همسر ایشان نقل شده است که "استاد یا مطالعه می‌کردند، یا می‌اندیشیدند و یا می‌نوشتند". از یکی از شاگردان قدیم ایشان نقل است که "حتی اگر در سر امتحان از ایشان سئوالی داشتی که احساس می‌کردند پاسخ به آن، از نظر جنبه آموزشی ضرورت دارد، علیرغم کمک احتمالی به پاسخگویی به سئوالات امتحان، حتماً به آن پاسخ می‌دادند" این شاگرد قدیمی استاد، خود چنین موردی را تجربه کرده بود.

حاصل عمر پربار ایشان، انبوهی از آثار آموزشی و تخصصی است. و از این دستاورد، آنچه منتشر شده بدین شرح است:

• حسابداری مقدماتی (به همراهی آقای ابوالقاسم خردجو) سال 1338

• اصول هزینه یابی و حسابداری صنعتی (جلد1) سال 1340

• اصول دفترداری و حسابداری بازرگانی (جلد1) سال 1342

• اصول دفترداری و حسابداری بازرگانی (جلد2) سال 1343

• اصول دفترداری و حسابداری بازرگانی (جلد3) سال 1344

• اصول دفترداری و حسابداری بازرگانی (جلد4) سال 1347

• اصول دفترداری و حسابداری بازرگانی (جلد5) سال 1346

• حسابداری صنعتی و کاربرد آن در مدیریت (جلد 1) سال 1356

• حسابداری صنعتی و کاربرد آن در مدیریت (جلد 2) سال 1356

• حسابداری صنعتی و کاربرد آن در مدیریت (جلد 3) سال 1357

• حسابداری صنعتی و کاربرد آن در مدیریت (جلد 4) سال 1368

• اصول هزینه یابی و روشهای حسابداری صنعتی (جلد1) سال 1367

• اصول هزینه یابی و روشهای حسابداری صنعتی (جلد2) سال 1376

• با همکاری آقایان ملک آرایی و نظری (فرهنگ اصطلاحات حسابداری سال 1376) با همکاری دکتر فضل الله اکبری (توضیح آنکه بین سالهای 1347 تا 1356، ظاهراً به دلیل همزمانی فعالیتهای پژوهشی با مسئولیت ریاست دانشکده حسابداری و امورمالی شرکت نفت و شروع به بازنگری ایشان به بعضی از کتابهایشان بوده است.)

مردانی چون سجادی نژاد دارای ویژگی ها و ابعادی هستند که بازتابی عمیق در اندیشه و عقاید دیگران می‌گذارند از جمله این بازتابها را می‌توان در گفته‌های دانش آموختگان مستقیم و غیرمستقیم پیدا کرد که یقیناً استناد به این یادها و ستایش ها کمک مهم و موثری در ترسیم سیمای آن زنده یاد خواهد بود. برخی از این گفته ها چنین است:

• استاد اخلاق و شرافت، اشتیاق و استواری، درستی و درستکاری، دقت نظر و درایت، همت و شجاعت و وسعت نظر بود.

• اشتیاق بی‌مانندی در آموختن، آموزش دادن و درست عمل کردن داشت.

• دستانش سخت می‌لرزید، اما به رغم آن خطی خوش و پخته داشت. ذهنش فعال و اندیشمند بود و بیش و کم های جسمانی بر استحکام و قدرت روحی او تاثیری نداشت.

• مدیریت بدون حسابرسی را در سطح موسسه (خرد) و اقتصاد کلان مفسده می‌دانست.

• پیری از نسل راستان، شرافت پیشگان، معلمان عاشق و پرهیزگاران درست کردار بود.

• با تکیه برشعر معروف حافظ که می‌فرماید:

"سالها دل طلب جام‌جم از ما می‌کرد /  آنچه خودداشت زبیگانه تمنا می‌کرد"

به نوعی به بازگشت به خویش اعتقاد داشت و به نقش ایرانیان در اداره امورمالی و حسابداری دنیای بزرگ اسلام اشاره می‌کرد.

• بالاخره به‌جاست که بیان خصلت های شادروان سجادی‌نژاد و کشف راز بزرگی و ماندگاری ایشان را استاد بزرگ دیگری بیان کند.

استاد ارجمند دکتر فضل الله اکبری در مورد ایشان می گوید:

"مقدر چنین بود که، درسالهای پایان زندگی، با پدید آورنده این اثر در سازمان حسابرسی، مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری، هم اتاق باشم و مصاحبت او لذت بخش بود. حسن سجادی نژاد را می‌گویم. علاوه بر دانش حرفه، به شعر، که آن را متناسب و به اقتضای مورد می‌آورد، علاقه بسیار داشت. صفای باطن و لهجه اصیل او به کلامش تاثیر و شیرینی خاص می‌بخشید. پرمایه، سخت کوش و پیگیر بود. به نوشتن عشق می‌ورزید و از این جهت کم‌نظیر بود. از بین همه آنان که در این رشته می‌شناسم، عشق و پشتکاری بالاتر و فاخرتر از آنچه او به نوشتن داشت ندیده‌ام. با همه نوع کتاب الفت داشت و به گفته فیلسوف شهیر ژان پل سارتر زندگیش در میان کتاب ها شروع و در میان کتاب ها نیز به خاموشی گرایید".

به‌راستی راز ماندگاری استاد در چیست؟

 آنچه از گفته‌ها و نظرات شاگردان نقل شده ما را به آستانه این راز رهنمون می‌شود. ولی باید باز هم برای کشف آن بکوشیم. به این منظور، مرور دوباره‌ای در زندگانی و ویژگیهای ایشان، راهگشای این مهم تواند بود، مهمی که برای نسل امروز و فردا بسی آموزنده است. در این مرور دوباره به چنین مواردی برمی‌خوریم:

• ویژگی های وراثتی و خانوادگی؛ سید بود و در خانواده‌ای متدین و عالم به دنیا آمد و رشد کرد.

• تنوع زمینه‌های تحصیلی و مطالعاتی؛ علاوه بر حسابداری با علوم اسلامی، ریاضیات، فیزیک، شیمی و ادبیات‌فارسی و انگلیسی آشنایی داشت، به نحوی که در جای‌جای آثار ایشان، نتایج این مطالعات آشکارا دیده می‌شود و غنا و پرباری کم‌نظیری به تالیفات، سخنرانیها و نیز کلام ایشان بخشیده است.

• به روز بودن؛ در زندگی همواره با جریان های علمی و اجتماعی جدید همراه و هماهنگ می‌شد. از جمله در سال 1323 به عضویت وابسته و در سال 1338 به عضویت پیوسته انجمن حسابداران خبره انگلستان درآمد. همچنین کتاب های ایشان، تاریخ 10 سال پس از فوت ایشان را نیز دارد. این ها جز از طریق به روز شدن میسر نیست.

• کار سیستماتیک، منظم و مداوم؛ تلاش او از بدو بازگشت به ایران بدون توقف ادامه داشت. از هنگامی که در گنجاندن ماده‌ای در قانون مالیاتهای سال 1328 ایفای نقش کرد (در هر موقعی که انجمن محاسبین و کارشناسان قسم خورده در کشور تشکیل شود، وزارت دارایی مکلف است نتیجه رسیدگی محاسبین قسم خورده را در مورد حساب یا ترازنامه هر بازرگان یا شرکت بپذیرد و در این صورت برای تشخیص مالیات مودی، دیگر حاجت رسیدگی به دفاتر و اوراق مودی نخواهد بود.)، تا تشکیل انجمن حسابداران خبره ایران در سال 1353 و تکمیل و بازنگری کتاب های خود، یعنی در تمام طول زندگی.

• صراحت و لطافت توام در کلام؛ زندگی استاد، آکنده از لطیفه های آموزنده بود. در جایی، در پاسخ به یکی از دوستان، که به ایشان گفته بود (به دلیل سردی هوا و دوری راه)  فلان کار را می توانید در منزل هم انجام دهی” پاسخ داده بودند: اگر قرار بر این است که پول مفت به من بدهند، من از فردا نمی آیم.

• شوق و اشتیاق در آموختن و آموزاندن؛ دوستی می‌گفت: هنوز دوستان واپسین خنده رضایت‌آمیزش از دیدن آخرین کار چاپ شده‌اش را فراموش نکرده‌اند.

• میهن پرستی؛ از ایشان سئوال کرده‌بودند که چگونه سجادی‌نژاد شدی؟ با صدایی محکم و لحنی مصمم پاسخ می‌دهد: از عشقی که به کار داشتم و احساس وظیفه و مسئولیت در مقابل میهنم؛ عمرم و فراغتم را وقف کار کردم.

• سخت کوشی؛ روز دهم شهریور 1367 چشم از جهان فروبست. کنار تختش در بیمارستان پاستورنو عینکی و قلمی بود و کتابی که داشت آن را برای چاپ مجدد تصحیح می‌کرد.

منبع:

مجله حسابرس