شرحی از شکل و محتوای صورت جریان وجوه نقد و جریان‌های ورود و خروج وجه نقد  

مبالغ، زمان‌بندی و ابهام  در مورد جریان‌های گذشته گردش وجوه نقد و پیش‌بینی جریان‌های آتی گردش وجوه نقد مستلزم دسترسی به اطلاعاتی است که به نحوی معقول در گروه‌های همگن طبقه‌بندی‌شده باشند. برای اجرای این رهنمود و به خاطر گزارشگری یکنواخت اطلاعات مربوط، طبق استاندارد شماره2ایران صورت جریان وجوه نقد باید منعکس‌کننده جریان‌های نقدی طی دوره تحت سرفصل‌های اصلی زیر باشد:
ـ فعالیت‌های عملیاتی
ـ بازده سرمایه‌گذاری‌ها و سود پرداختی بابت تأمین مالی
ـ مالیات بر درآمد
ـ فعالیت‌های سرمایه‌گذاری
ـ فعالیت‌های تأمین مالی

در ارائه جریان‌های نقدی، رعایت ترتیب سرفصل‌ها به شرح بالا و نیز ارائه جمع جریان‌های نقدی منعکس‌شده در هر سرفصل و جمع کل جریان‌های نقدی قبل از سرفصل فعالیت‌های تأمین مالی ضرورت دارد. در این قسمت ضمن ارائه گزیده‌ای از استاندارد شماره 2 ایران، تفاوت‌های دو رویکرد تهیه این صورت مالی را مورد بررسی قرار می دهیم.

نحوه گزارش جریان‌های نقدی ناشی از فعالیت‌های عملیاتی
فعالیت‌های عملیاتی عبارت از فعالیت‌های اصلی مولد درآمد عملیاتی واحد تجاری است. فعالیت‌های مزبور متضمن تولید و فروش کالا و ارائه خدمات است و هزینه‌ها و درآمدهای مرتبط با آن در تعیین سود یا زیان عملیاتی در صورت سود و زیان منظورمی شود.جریان‌های نقدی ناشی از فعالیت‌های عملیاتی اساساً دربرگیرنده جریان‌های ورودی و خروجی نقدی مرتبط با فعالیت‌های مزبور است. مثال‌هایی از جریان‌های نقدی ناشی از فعالیت‌های عملیاتی به شرح زیر است:
الف)دریافت‌های نقدی حاصل از فروش کالا و ارائه خدمات.
ب)دریافت‌های نقدی حاصل از حق الامتیاز، حق‌الزحمه، کارمزد و سایر درآمدهای عملیاتی.
ج(پرداخت‌های نقدی به فروشندگان کالا و خدمات.
د)پرداخت‌های نقدی به کارکنان واحد تجاری یا از جانب آن‌ها.
ه)دریافت‌ها و پرداخت‌های نقدی یک شرکت بیمه بابت حق بیمه‌ها، خسارات، مستمری‌ها و سایر پرداخت‌های بیمه‌ای.
و)دریافت‌ها و پرداخت‌های مرتبط با قراردادهای منعقدشده با اهداف تجاری و عملیاتی.
ز)پرداخت‌های نقدی بابت مزایای پایان خدمت کارکنان و هزینه‌های سازمان‌دهی مجدد.

از آنجا که طبقه‌بندی جریان‌های نقدی در صورت جریان وجوه نقد به سرفصل‌های مشخصی محدودشده است، همواره این احتمال وجود دارد که برخی جریان‌های نقدی ماهیتاً به‌طور مستقیم قابل ارتباط با هیچ‌یک از سرفصل‌های اصلی نباشد. بدین لحاظ به‌موجب این استاندارد در صورت وجود چنین اقلامی جریان‌های نقدی مربوط به‌عنوان جریان‌های نقدی ناشی از فعالیت‌های عملیاتی طبقه‌بندی می‌شود مانند وجوه حاصل از فروش مواد اولیه در واحدهای تولیدی و جریان‌های نقدی ناشی از خدمات جنبی فعالیت‌های اصلی از قبیل حمل موردی کالای فروش رفته است.

نحوه گزارش جریان‌های نقدی ناشی از بازده سرمایه‌گذاری‌ها و سود پرداختی بابت تأمین مالی
به‌موجب این استاندارد ارائه خالص جریان‌های نقدی ناشی از فعالیت‌های عملیاتی نباید تحت تأثیر ساختار سرمایه واحد تجاری قرار گیرد و بدین ترتیب پرداخت‌های مرتبط با سود و کارمزد تأمین مالی باید جداگانه نشان داده شود و نیز نحوه ارائه صورت جریان وجوه نقد باید تا حد امکان با سایر صورت‌های مالی اساسی ازجمله صورت سود و زیان هماهنگی داشته باشد. بر این اساس به‌استثنای مورد مندرج دربند 30 (متن استاندارد) کلیه مبالغ دریافتی و پرداختی در رابطه با سود سهام، درآمد سرمایه‌گذاری و سود و کارمزد تأمین مالی معمولاً در سرفصل جداگانه‌ای با عنوان «بازده سرمایه‌گذاری‌ها و سود پرداختی بابت تأمین مالی» طبقه‌بندی می‌شود. نمونه اقلامی که تحت این سرفصل ارائه  می‌شود به شرح زیر است:

جریان‌های نقدی ورودی:
ـ سود و کارمزد دریافتی.
ـ سود سهام دریافتی شامل سود سهام دریافتی از شرکت‌های سرمایه پذیری که سرمایه‌گذاری در آن‌ها به روش ارزش ویژه در حساب‌ها انعکاس یافته است.

جریان‌های نقدی خروجی:
ـ سود و کارمزد پرداختی (اعم از اینکه به‌حساب دارایی تحصیل شده یا به هزینه دوره منظور شده باشد.)
ـ سود سهام پرداختی.
ـ حصه ای از اقساط اجاره به شرط تملیک پرداختی که هزینه تأمین مالی محسوب می‌شود.

ج)مالیات بر درآمد:
جریان‌های نقدی مرتبط با مالیات بر درآمد برای اغلب استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی دارای اهمیتی ویژه است. مجموع جریان‌های نقدی مرتبط با مالیات بر درآمد تحت سرفصل جداگانه‌ای در صورت جریان وجوه نقد انعکاس می‌یابد.

د)فعالیت‌های سرمایه‌گذاری:
جریان‌های نقدی منظور شده تحت سرفصل فعالیت‌های سرمایه‌گذاری مشتمل بر جریان‌های مرتبط با تحصیل و فروش سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت، سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و دارایی‌های ثابت مشهود و دارایی‌های نامشهود و نیز پرداخت و وصول تسهیلات اعطایی به اشخاص مستقل از واحد تجاری به‌جز کارکنان هست. نمونه‌هایی از جریان‌های نقدی مرتبط با فعالیت‌های سرمایه‌گذاری به شرح زیر است:

جریان‌های نقدی ورودی:
ـ دریافت‌های نقدی حاصل از فروش سرمایه‌گذاری در سهام یا اوراق مشارکت سایر واحدهای تجاری.
ـ دریافت‌های نقدی حاصل از فروش دارایی‌های ثابت مشهود و دارایی‌های نامشهود.
ـ دریافت‌های نقدی مرتبط با اصل سپرده‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت بانکی.
ـ دریافت‌های نقدی حاصل از وصول اصل وام‌های پرداختی به سایر اشخاص شامل وصول قرض‌الحسنه پرداختی.

جریان‌های نقدی خروجی:
ـ پرداخت‌های نقدی جهت تحصیل سرمایه‌گذاری در سهام یا اوراق مشارکت سایر واحدهای تجاری.
ـ پرداخت‌های نقدی جهت تحصیل دارایی‌های ثابت مشهود و دارایی‌های نامشهود. این پرداخت‌ها شامل پرداخت‌های مرتبط با مخارج توسعه منظور شده به دارایی و نیز ساخت دارایی ثابت مشهود توسط واحد تجاری است.
ـ سپرده‌گذاری نزد بانک‌ها در قالب سپرده‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت.
ـ وام‌های نقدی پرداختی به سایر اشخاص شامل قرض‌الحسنه.
ه)فعالیت‌های تأمین مالی:
جریان‌های نقدی ناشی از فعالیت‌های تأمین مالی شامل دریافت‌های نقدی از تأمین‌کنندگان منابع مالی خارج از واحد تجاری (شامل صاحبان سرمایه) و بازپرداخت اصل آن است. افشای جداگانه جریان‌های نقدی مزبور جهت پیش‌بینی جریان‌های نقدی آتی لازم به‌منظور ایفای تعهدات به تأمین‌کنندگان منابع مالی واحد تجاری مفید است. نمونه‌هایی از جریان‌های نقدی ناشی از فعالیت‌های تأمین مالی به شرح زیر است:
جریان‌های نقدی ورودی:
ـ دریافت‌های نقدی حاصل از صدور سهام.
ـ دریافت‌های نقدی حاصل از صدور اوراق مشارکت، وام‌ها و سایر تسهیلات کوتاه‌مدت و بلندمدت.
جریان‌های نقدی خروجی:
ـ بازپرداخت اصل اوراق مشارکت، وام‌ها و سایر تسهیلات دریافتی.
ـ پرداخت حصه اصل اقساط اجاره به شرط تملیک.
ـ پرداخت هرگونه مخارج (به جز سود تضمین‌شده و کارمزد پرداختی بابت تأمین مالی) در رابطه با اخذ تسهیلات مالی، صدور سهام و اوراق مشارکت و سایر راهه‌ای تأمین مالی.
دریافت‌ها و پرداخت‌های نقدی با ماهیت تأمین مالی از یا به واحدهای سرمایه پذیری که سرمایه‌گذاری در آن‌ها به روش ارزش ویژه در حساب‌ها انعکاس یافته است به‌طور جداگانه تحت همین سرفصل اصلی نمایش می‌یابد.

 

منبع
کمیته تدوین استاندارهای حسابداری،1384
استاندارد حسابداری صورت گردش وجوه نقد