سایر نمونه‌گیرى‌ها  

در اینجا به سایر نمونه‌گیرى‌ها اشاره مى‌شود که عبارتند از:

1.نمونه‌گیری مادر یا پایه 

2.نمونه‌برداری چند درجه‌ای 

3.نمونهٔ مختلط 

 نمونه‌گیرى مادر یا پایه (master samples) 

اینگونه نمونه‌گیرى‌ها براى جوامع بزرگ که در بُعد زمانى داراى تحقیقات و بررسى‌هاى تکرارى هستند، مناسب است. براى سهولت کار در مرحلهٔ اول اقدام به انتخاب یک نمونهٔ مادر و پایه مى‌شود.

سپس در تحقیقات بعدى و برحسب نیاز از درون نمونه مادر نمونه‌هاى فرعى انتخاب مى‌شوند. در واقع نمونهٔ مادر بجاى جامعه و بصورت یک چارچوب آمارى به نمایندگى از جامعهٔ اصلى ایفاى نقش مى‌کند؛ مثلاً یکى از محققان، ایالات امریکا را به تعدادى منطقهٔ کوچک تقسیم نمود و از بین آنها یک نمونهٔ مادر هفتاد هزار نفرى را انتخاب کرد بنحوى که در تمام ایالت‌ها معنى‌دار باشد، سپس از این نمونهٔ انتخابى نمونه‌هاى فرعى را برگزید و مورد مطالعه قرار داد. 

انتخاب نمونه از نمونه مادر براى آسان کردن و سرعت دادن به جریان گزینش نمونه‌ها مناسب است. این روش براى آمارگیرى‌هاى نمونه‌اى یا برآورد هزینه و درآمد خانوارها و همچنین تغییرات قیمت‌ها و نظایر آن که همه ساله تکرار مى‌شود، مورد استفاده قرار مى‌گیرد؛ ولى اولاً باید از معنادار بودن و اعتبار آن بعنوان نمایندهٔ یک جامعه بزرگتر اطمینان حاصل کرد؛ ثانیاً باید نمونهٔ مادر دائماً زیر نظر و کنترل بوده؛ بهنگام شود؛ مثلاً اگر مشکلى براى یکى از افراد نمونه پیش آید، نسبت به اصلاح یا جایگزینى آن اقدام شود.

 نمونه‌بردارى چند درجه‌اى 

از این روش زمانى استفاده مى‌شود که اطلاعات مورد نیاز را بطور کامل از نمونه اصلى برگزیده شده نمى‌توان کسب نمود و محقق ناچار است از درون نمونهٔ مزبور، نمونهٔ فرعى و کوچکترى را برگزیند و اطلاعات بیشتر و دقیق‌ترى را از آن بدست آورد؛ مثلاً اگر محقق بخواهد دو متغیر x و y را در یک جامعه مورد مطالعه قرار دهد، و متغیر x سریع‌تر از متغیر y قابل مطالعه باشد، براى رعایت صرفه و نیز سهولت کار مى‌تواند متغیر x را در نمونهٔ n نفرى و متغیر y را در نمونهٔ فرعى`n که از نمونه n (نمونهٔ اول) استخراج شده مطالعه کند. یا اگر محقق بخواهد یک نمونهٔ طبقه‌بندى شده را از افراد براساس سطح تحصیلات بدست آورد، باید در درجهٔ اول نمونهٔ (n) را انتخاب کند تا از طریق آن سطح تحصیلات افراد برایش مشخص شود. آنگاه آنها را طبقه‌بندى نموده، در درجهٔ دوم از بین طبقات نمونه (`n) را برگزیند.
 

 نمونهٔ مختلط 

نمونه‌اى است که در مراحل مختلف تشکیل آن روش‌هاى متفاوت بکار مى‌رود؛ مثلاً در نمونه‌بردارى‌هاى طبقاتى مى‌توان در یک طبقه از روش احتمالى ساده و در طبقهٔ دیگر از روش منظم استفاده نمود، یا در نمونه‌گیرى‌هاى خوشه‌اى و چند مرحله‌ای، در هر یک از مراحل روش خاصى را بکار گرفت.

منبع:

(موزر، س. گ. و ج. گالتون؛ روش تحقیق؛ ترجمهٔ کاظم ایزدی؛ ص ۱۲۸)