تبلیغ شماره 1
بازگشت به پورتال مرکزی

هلال آبی

 اگر نقشه جغرافیا را دست بگیرید و به جانب غربی آسیا در رابطه با اروپا نگاه کنید و به دریای اژه (بخش ساحلی غرب ترکیه کنونی و عثمانی سابق) بنگرید و از آنجا دریا را به طرف یونان و سپس مدیترانه شرقی دنبال کنید و به سواحل کشور مصر برسید یک خط فرضی دریایی به صورت تقریبی هلال آبی را می توانید تصور کنید.

 کشورهای کنونی که مجاور هلال آبی هستند عبارتند از ترکیه (عثمانی سابق) سوریه و فلسطین و مصر. ایران در پشت این هلال (قسمت محدب آن ) قرار دارد. قسمت معقر آن هلال به سوی اروپای غربی و کشور فرانسه است که کد ناپلئون از آنجا خاسته است. پس از انتشار کد ناپلئون (در حدود دو قرن قبل) به جهت حسن تنظیم آن و نیز به ضرب فتوحات ناپلئون، مدونه قانون مدنی فرانسه (=کد ناپلئون) در بسیاری از ممالک از جمله عثمانی و مصر مورد تقلید قرار گرفت: جهان اسلام با دگرگونی شگرف در تدوین قانون روبرو شد.

 

نخستین قانون مدنی

کشور ایران در بحبوحة الغاء کاپیتولاسیون دست به تدوین و تصویب مجموعه های قانون تجارت (مصوب 1303) و قانون جزای عمومی (مصوب1304) و 955 ماده نخست قانون مدنی (سال 1307) زد. قهرمان تهیه مجموعه قانون مدنی ایران سید محمد فاطمی قمی است، به قول سعدی یکی از دستاربندان بود که از اعاظم مجتهدان و از شاگردان حاج میرزا محمد حسن آشتیانی بود.

باری فاطمی به خط خود در اتوبیوگرای خود نوشت که قانون مدنی کشور را به ترتیب از قانون مدنی فرانسه و قوانین مدنی مصر و عثمانی (=هلال آبی) تهیه کردم. وی عمده اقتباس و استفاده را در تدوین قانون مدنی ایران در رابطه با استفاده از کشورهای عثمانی و مصر (یعنی هلال آبی) از راه مطبوعات عربی کرده است. بالجمله حدود کمتر از دویست ماده را از کد ناپلئون اقتباس کرده که مواد اساسی و مهم است. از طرح سراسری کد ناپلئون هم استفاده کرده است. تعریف عقد و اجرای تعهدات ناشی از عقود را که خیلی مهم است از کد ناپلئون گرفته است و نیز بحث اشخاص را، و غیره و غیره. وی در اقتباس از کد ناپلئون هرجا که آن را مخالف مبانی فقه دید، دخل و تصرف کرد مانند مدلول ماده 306 ق.م. قرار داد مستمری را که در کد ناپلئون، عقدی مستقل است برد به باب عقد صلح که از عجائب کارهای فاطمی است.

 

حضور ناپلئون

 در تاریخ آمده است که ناپلئون در برخی از جلسات تدوین قانون مدنی فرانسه شخصاً حضور پیدا می کرد و در مذاکرات دخالت داشت. در ایران رئیس مملکت چنین کاری نکرد و به منزل فاطمی سر نزد. علاوه بر این، کار فاطمی کار فردی بود و حال آنکه کد ناپلئون را در مجمعی از دانایان تهیه دیدند.

 

فقه فارسی

 بارها گفته ام که متن قانون مدنی ما، یک متن فقه فارسی است، و اصطلاحات سال 1370 هم که پس از انقلاب به وسیله اهل فقه، صورت گرفته است مهر صحت براین اندیشه است. اقتباس دویست ماده از کد ناپلئون، آن مواد را از زیر چتر فقه، خارج نمی کند زیرا فاطمی مردی فقیه و اهل نظر بود، او نظریه معروف ((حاجت عمومی)) را در فقه می شناخت، پس آن دویست ماده اقتباسی را مصداق حاجت عمومی می شمرد و صبغه فقهی به آن زد. مطالب ذیل، دلیل است بر اینکه متن قانون مدنی ایران، فقه فارسی است:

الف-تدوین باب خیارات(ماده 396 تا 457).

ب-تدوین بحث بیع شرط (ماده 458 تا 463).

ج-تدوین مباحث عمری،رقبی،سکنی و وقف (ماده40 تا 91).

د-تصرف در ماده 306 ق.م.

ه-بردن قرارداد مستمری به باب صلح (مواد 768-769 ق.م ایران ) که از مواد 1964 تا 1968 کد ناپلئون گرفتع است. نمونه های دیگر ....).

 

منبع:

برگرفته شده از: کتاب علم حقوق در گذر تاریخ،اثر: دکتر محمد جعفر جعفری لنگرو

 

 

ثبت نام و عضویت میز کار

لینک های مفید

 

 

 

دیدگاه کاربران

 

 

هدیه مالی تیم متفکران نوین مالی در شبکه اجتماعی
Web Analytics