آغاز فروش سهام شرکت‌های وابسته به بانک‌ها برای عبور از بحران

 

حاشیه‌های بحران زیان‌های انباشته در نظام بانکی ایران ادامه دارد. این بحران در تابستان امسال و پس از الزام بانک‌ها به انتشار صورت‌های مالی در قالب یک سیستم جدید گزارشگری بین‌المللی رخ داد و آغاز شد، بانک‌ها که با اصرار و الزام بانک مرکزی در شفاف‌سازی صورت‌های مالی خود مواجه شده‌اند در تلاشند تا آن دسته از دارایی‌های‌شان را که نقد‌شوندگی بالاتری دارند، بفروشند. از چند هفته پیش عرضه سریالی سهام شرکت‌های متعلق به بانک‌ها در بورس آغاز شده است.
•ماجرا از کجا آغاز شد؟

 

ماجرا از جایی آغاز شد که بانک مرکزی از بانک‌ها خواست که صورت‌های مالی‌شان را براساس سیستم گزارشگری مالی بین‌المللی (IFRS) منتشر کنند. این فرآیند در پی یک کشمکش طولانی بین مدیران بانک‌ها و مسئولان نظارتی بانک مرکزی دست‌کم 6‌ماه طول کشید. در این مدت نماد بانک‌ها در بورس بسته و معاملات سهام آنها متوقف شد، این موضوع زمینه اعتراض سهامداران را به‌وجود آورد اما بعد از آنکه بانک‌ها بعد از 6‌ماه گزارش‌هایشان را براساس استاندارد‌های بین‌المللی ارائه کردند بانک مرکزی از کرده خود پشیمان شد.

 

با انتشار گزارش‌های مالی بانکی در قالب استاندارد گزارشگری بین‌المللی، بانک مرکزی به عمق بحران نظام بانکی پی برد و متوجه شد که زیان عملکرد بانک‌ها به‌قدری است که اگر قرار باشد همه آنها افشا شود یک شبه سهام بانک‌ها در بورس و شاید کل سیستم بانکی دود خواهد شد. بر این اساس بانک مرکزی یک پله عقب نشست و به بانک‌ها یک سال دیگر فرصت داد تا گزارش‌هایشان را با قالب استاندارد جهانی ارائه کنند.
•آغاز فروش دارایی‌های نقدشونده

 

در همین مدت بانک مرکزی از بانک‌ها که بخش عمده دارایی‌هایشان را در بازار مسکن سرمایه‌گذاری کرده بودند و اکنون خریداری نداشت، خواست تا آن بخش از دارایی‌هایشان را که نقدشوندگی بیشتری دارد، بفروشند تا از بحران مالی نجات پیدا کنند. گزینه اول برای فروش دارایی‌ها سهام بود. واقعیت این است که در طول سال‌های قبل منابع مالی بانک‌ها یا صرف وام‌هایی شده است که دریافت‌کننده‌ها توان بازپرداخت آن را تحت‌تأثیر رکود و تورم ندارند یا اینکه این دارایی‌ها در بخش املاک سرمایه‌گذاری شده و چون بخش مسکن در رکود است، اکنون مشتری برای آنها پیدا نمی‌شود.

 

به همه اینها باید بدهی دولت به بانک‌ها را هم اضافه کرد که بیش از 950هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود و همچنین به همه این مشکلات باید ساختار بد اقتصادی را هم افزود که بانک‌ها را وارد یک دوره بحران مالی کرده است و اکنون بر کسی پوشیده نیست که باید فکری کرد. از آنجا که بخش زیادی از دارایی بانک‌ها در بازار مسکن بلوکه شده است قرار است ابتدا سهام متعلق به بانک‌ها در بورس فروخته شود.
•بانک‌ها دست از بنگاه‌داری بردارند

 

15سال از زمانی که نخستین‌بار بانک مرکزی بانک‌ها را ملزم کرده بود که از بنگاه‌داری دست بردارند و وارد فعالیت اصلی‌شان شوند که خدمات پولی است، می‌گذرد، در همه این دوران بانک‌ها به‌دلیل مشکلات اقتصادی حاضر نشدند دست از بنگاه‌داری بردارند و حتی در جریان بحران اقتصادی ابتدای دهه‌90 تحت‌تأثیر رشد افسار‌گسیخته قیمت‌ها بخش زیادی از دارایی‌هایشان را وارد سفته‌بازی کردند.

 

اکنون بعد از گذشت این دوران به‌دلیل مشکلات مالی بانک‌ها و الزام بانک مرکزی، بانک‌ها تصمیم گرفته‌اند که سهام شرکت‌های زیر‌مجموعه‌شان را بفروشند. بر همین اساس 26بهمن‌ماه بانک ملت در نخستین گام 10.8درصد از سهام فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه را به ارزش ۷۵ میلیارد تومان فروخت و از این شرکت خارج شد.این بانک همچنین قصد دارد در دومین گام سهام شرکت ۹۵‌میلیارد تومانی به‌پرداخت را بفروشد.
•بانک تجارت هم دست به‌کار شد

 

به‌دنبال آغاز فرایند واگذاری سهام بانک‌ها در بورس، دیروز بانک تجارت هم اعلام کرد قصد دارد بلوک 49.8درصدی سهام سرمایه‌گذاری ملی ایران را به قیمت پایه هر سهم ۴۲۵۳ ریال را بفروشد. قرار است تا 2هفته دیگر یعنی روز شنبه ۱۴ اسفند‌ماه بانک تجارت 3.5میلیارد از سهام سرمایه‌گذاری ملی ایران به‌عنوان یکی از شرکت‌های قدیمی بورس را بفروشد. پیش‌بینی می‌شود از محل فروش این مقدار سهام دست‌کم 1500میلیارد تومان سود نصیب بانک تجارت شود.

 

البته آنطور که حسن قالیباف اصل در مورد فروش سهام سرمایه‌گذاری ملی ایران گفته است مطالبات سود سهام بانک تجارت و نرخ سود 15درصدی اقساط 5ساله در قیمت پایه تعیین شده محاسبه نشده و جزء ثمن معامله نیست. مدیرعامل بورس تهران در این‌باره گفت: در نحوه واگذاری این دارایی موارد به‌طور سهوی عنوان شده و بر این اساس مقرر شده بانک تجارت با انتشار نامه شفاف‌سازی‌ ضمن اعلام محاسبات جداگانه قیمت پایه پیشنهاد شده بر اینکه مطالبات سود سهام جزء ثمن معامله نیست، تأکید کند.
•ابعاد بحران بانک‌ها چقدر است؟

 

براساس آخرین اطلاعات منتشر شده روی سامانه ناشران(کدال)بانک صادرات برای سال مالی جاری 16تومان سود برای هر سهم (حدود 924میلیارد تومان) پیش‌بینی کرده بود، اما در عملکرد 6ماهه برای هر سهم 47تومان زیان (معادل 2.7هزار میلیارد تومان) پیش‌بینی کرد.

 

این زیان در گزارش 9ماهه بیشتر و به 753ریال رسید اما برخی گمانه‌زنی‌ها حکایت از آن دارد که زیان انباشته بانک صادرات در پایان عملکرد 9‌ماهه امسال به 6هزار و 286میلیارد تومان یعنی چیزی در حدود 3برابر زیان انباشته در پایان سال مالی 94خواهد رسید. البته این بانک مدعی است که در میان همه بانک‌ها تنها بانکی است که همه ضوابط سیستم گزارشگری بین‌المللی را رعایت کرده است و از این طریق همه زیان‌های خود را نمایان کرده است.

 

این بانک به‌صورت تلویحی از سهامداران خواسته است به سهام این شرکت پشت نکنند چرا که سهام این بانک در پایین‌ترین قیمت ممکن است، اما با این حال هنوز اعتماد سرمایه‌گذاران به سهام این شرکت برنگشته است. بانک تجارت هم که در عملکرد ۶‌ماهه، برای هر سهم ۹۳‌ریال زیان پیش‌بینی کرده بود در گزارش بعدی‌اش این مقدار را ۱۵۶ درصد کاهش داد و مشخص شد در نیمه اول سال‌جاری هر سهم این بانک ۵۷ ریال زیان خواهد کرد.

 

پس از این بانک باید به بانک ملت اشاره کرد. این بانک در گزارش‌های اولیه خود پیش‌بینی کرده بود که امسال 2هزار میلیارد تومان سود خواهد کرد اما بعد از بررسی‌های بانک مرکزی مشخص شد که این بانک نه فقط سودی ندارد بلکه با 3هزار میلیارد تومان زیان هم مواجه است.
• کروز خریدار نیست

 

درحالی‌که برخی خبرگزاری‌ها مدعی شده بودند شرکت قطعه‌سازی‌ کروز قصد دارد سهام سرمایه‌گذاری ملی ایران را خریداری کند. دیروز علیرضا عسگری مارانی، مدیرعامل سرمایه‌گذاری ملی ایران که هفته پیش برای همیشه از این شرکت خدا‌حافظی کرد در گفت‌وگو با همشهری از این موضوع ابراز بی‌اطلاعی کرد. حمید کشاورز و محمد علیپور، مالکان شرکت کروز هم این خبر را کاملا تکذیب کردند.

 

کروز پیش از این سهام گروه بهمن را از نهادهای شبه‌دولتی خریده بود. اما فارغ از اینکه خریدار سهام سرمایه‌گذاری ملی ایران کیست اکنون این سؤال مطرح است که ابعاد بحران مالی بانک‌ها چقدر است و آیا بانک‌ها قادرند با فروش سهامشان در بورس بر بحران مالی چیره شوند؟