تفاوت روش های پرداخت DA و DP در تجارت بین المللی

بر اساس گزارش سازمان تجارت جهانی (World Trade Organization-WTO)، ارزش کل کالاهای مبادله شده در جهان در سال 2015، به رقم 16.5 تریلیون دلار آمریکا رسیده که در مقایسه با آمار مشابه سال 2014، که ارزش آن 19 تریلیون دلار گزارش شده، حدود 13 درصد کاهش داشته است.

گردش چند دقیقه ای:
مسیر خدمات مالی و حسابداری را مجازی طی کنید

به گزارش لحظه نگر مالی تیم متفکران به نقل از پایگاه خبری بازار سرمایه(سنا)، در سال 2015، به ‌طور متوسط روزانه 45 میلیارد دلار کالاهای تجاری در جهان، بین کشورهای مختلف، مبادله شده است.سوال این است که وجه کالاهای مبادله شده در سال 2015، یعنی همان 16.5 تریلیون دلار آمریکا، چگونه و با چه مکانیزمی توسط خریداران به فروشندگان طرف قرارداد پرداخت شده است؟

بدیهی است که تمامی معاملات انجام شده، بین خریداران/ واردکنندگان و فروشندگان/صادرکنندگان از کشور‌های مختلف و بر اساس انعقاد قرارداد خرید (Purchase Contract)، یا قرارداد فروش (Sale Contract)، یا صدور سندی به نام پروفرما (Proforma Invoice – PI)، صورت گرفته و مبادله اسناد حمل و وجه کالا‌های معامله شده نیز عمدتا از طریق شبکه بانکی بین‌المللی و در پاره ‌ای موارد نیز با استفاده از خدمات شبکه صرافی، تحقق یافته است.

برای درک ساده ‌تر مکانیزم پرداخت ‌ها در عملیات تجارت بین ‌المللی، باید با مقوله تامین منابع مالی برای معاملات تجاری یا Trade Finance Operations، آشنا شد.

به ‌طور کلی، مهم ‌ترین اصل در انتخاب روش پرداخت وجه در معاملات تجارت بین‌ المللی، میزان شناخت و اعتماد فروشنده به خریدار و اطلاع از شرایط سیاسی و اقتصادی کشور خریدار است. به عبارت ساده ‌تر، فروشنده در انتخاب روش پرداخت وجه به ارزیابی ریسک‌ های موجود بر اساس جمع ‌آوری اطلاعات لازم از توان مالی خریدار و درجه ریسک کشور (Country Risk Table) خریدار، پرداخته و روش پرداخت مناسب را در قرارداد اعمال می ‌کند.

انواع روش‌های پرداخت رایج در تجارت بین‌المللی

در حال حاضر رایج‌ ترین روش‌ های پرداخت وجه در تجارت بین‌المللی به ترتیب میزان شناخت و اعتماد فروشنده به خریدار به ترتیب زیر است:

. روش حساب باز (آزاد) Open Account Trade

. روش وصولی / Collection

. روش اعتبار اسنادی / Documentary Letter of Credit – LC

. روش پیش‌پرداخت / Advance Payment

بنگرید:

اینک با مکانیزم عملی هریک از روش‌های مذکور آشنا می‌شویم:

1- روش حساب باز آزاد (Open Account Trade)

در این روش، فروشنده شناخت و اعتماد کاملی به خریدار داشته و کشور خریدار نیز از شرایط سیاسی و اقتصادی خوبی برخوردار است. لذا، بر اساس وجود عامل اطمینان در روابط طرفین، فروشنده اقدام به حمل کالا، برای خریدار کرده و اسناد حمل را نیز مستقیما به آدرس خریدار ارسال می ‌کند. لازم به ذکر است که بارنامه یا سند حمل در این روش، مستقیما به نام خریدار صادر می‌شود.

خریدار با در دست داشتن اسناد حمل، می‌تواند کالا را از گمرک مقصد ترخیص و بر اساس توافق مندرج در قرارداد، وجه کالا را در موعد مقرر از طریق بانک یا صرافی به حساب بانکی فروشنده واریز کند. این روش از نظر منافع خریدار، مطلوب ‌ترین روش پرداخت وجه است ولی برای فروشنده در صورت عدم تحقق محاسبات فروشنده و کوتاهی خریدار در پرداخت وجه یا بروز مشکلات ارزی و بانکی و یا تحریم‌های اقتصادی در کشور خریدار، ریسک بالایی دارد.

2- روش وصولی (Collection)

این روش شبیه به روش حساب باز است با این تفاوت که فروشنده به منظور کاهش ریسک عدم پرداخت وجه کالا در موعد مقرر توسط خریدار، اسناد و برات صادر شده به عهده خریدار را به ضمیمه دستور نحوه تحویل اسناد، از طریق بانک، برای خریدار ارسال می ‌کند. روش وصولی به دو نوع تقسیم می‌شود: وصولی ساده (Clean Collection) و وصولی اسنادی (Documentary Collection).در روش وصولی ساده، فروشنده فقط برات صادر شده به عهده خریدار را، از طریق بانک، برای وصول وجه کالا ارسال می‌ کند. ویژگی این روش برای فروشنده، امکان پی‌گیری وصول وجه برات از طریق بانک است.

در روش وصولی اسنادی، برات به ضمیمه اسناد حمل و دستور نحوه وصول از طریق بانک، برای خریدار ارسال می شود، که دستور فروشنده به بانک معمولا به صورت‌های زیر است:

تحویل اسناد در مقابل پرداخت وجهDeliver Documents against Payment – D/P

تحویل اسناد در مقابل قبولی براتDeliver Documents against Acceptance – D/A

در حالت D/P، بانک فقط در صورت پرداخت وجه، اسناد را به خریدار تحویل می‌دهد و در غیر این صورت، موضوع عدم پرداخت وجه را به فروشنده اعلام و منتظر دستور واخواست یا عودت اسناد و یا واگذاری اسناد به خریدار دیگر می‌ ماند.

اما در روش D/A، بانک طبق دستور فروشنده، اسناد حمل را در قبال اخذ قبولی خریدار، مبنی بر پرداخت وجه برات در سررسید تعیین شده، ظهرنویسی و به خریدار تحویل می ‌دهد. بدیهی است که ریسک عدم پرداخت وجه برات، در سررسید توسط خریدار، در حالت D/A برای فروشنده بسیار بیشتر است و به همین دلیل امکان دارد که فروشنده از بانک خریدار، درخواست تعهد پرداخت وجه برات را علاوه بر قبولی خریدار اعلام کند.

لازم به یادآوری است که اتاق بازرگانی بین‌المللی ICC برای معاملات وصولی مقرراتی را تحت عنوان «مقررات متحدالشکل وصولی‌ها یا URC Uniform Rules for Collections، درسال 1956 منتشر کرد که در سال‌های 1967، 1978و 1995، مورد تجدید نظر و بازنگری قرار گرفته است.

مقررات سال 1995در 26 ماده تنظیم شده که شامل سرفصل‌ های «مقررات و تعاریف کلی»، «شکل و ساختار وصولی‌ها»، «نحوه ارایه اسناد»، «تعهدات و مسئولیت‌ها»، «پرداخت»، «بهره، هزینه‌ها و مخارج» و «سایر مقررات»، است.