تغییر جهت مالیات ستانی از بخش تولید به سمت مصرف کنندگان

براساس گفته‌های محمد رضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در اصلاحیه قانون مالیات ارزش افزوده قرار است این مالیات از مصرف کننده گرفته شود و فشار از تولیدکننده برداشته شود. امیدواریم که از تابستان قانون جدید اجرا شود. وی گفت: در اطلاع‌رسانی اشتباهی صورت گرفته است چرا که در اصلاح قانون، مالیات بر مصرف جایگزین مالیات بر ارزش افزوده نشده بلکه در اصلاح قانون جدید هدف مدیریت بر نحوه مصرف است و روش اجرایی به شیوه‌ای شده است که مصرف را مدیریت کند و در واقع تغییرات در شیوه اجرایی‌سازی آن است.

وی با بیان اینکه در برخی از کشورها شیوه اجرایی به گونه‌ای است که حلقه آخر یعنی مصرف کننده مالیات را پرداخت می‌کنند اما در برخی از دیگر کشورها همچون کشور ایران مالیات در جریان تولید اخذ می‌شود گفت: به دو جهت عدم زیر ساخت‌ها و خلأ قانونی امکان گرفتن مالیات از حلقه آخر میسر نبود که با فراهم شدن این دو زمینه اکنون به این سمت حرکت خواهیم کرد.
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه بیش از یکسال برای اصلاح قانون مالیات بر ارزش افزوده وقت صرف شده است گفت: اصلاحات به مرحله نهایی رسیده است و حدود یک ماه دیگر در کمیسیون نهایی می‌شود و امیدواریم که از تابستان قانون جدید اجرا شود چرا که  اکنون مالیات بیش از اینکه بر مصرف باشد به روی تولیدکننده فشار می‌آورد و  فرآیند تولید کشور را با مشکل مواجه کرده است که هر چه سریعتر باید اصلاح شود.

تغییرات قانون مالیات بر ارزش افزوده
اصلاحیه قانون مالیات بر ارزش افزوده مراحل نهایی تصویب خود را درمجلس شورای اسلامی می‌گذراند که پس از این مرحله وارد فاز اجرا خواهد شد.بررسی لایحه اصلاح قانون مالیات بر ارزش افزوده نشان می‌دهد که این لایحه ۵ دسته تغییر مهم نسبت به قانون فعلی داشته است. لایحه اصلاح قانون مالیات بر ارزش افزوده بزودی در صحن علنی مجلس بررسی خواهد شد. مهم‌ترین تغییرات قانون طبق لایحه شامل اضافه شدن تعاریف برخی کلیدواژه‌های اصلی، اصلاح موارد اجرایی مرتبط با پیمانکاران، تغییراتی در مصادیق معافیت کالاها و خدمات، به روز کردن تعرفه‌های ترجیحی و بهبود برخی فرآیندهای اجرایی با توجه به کارکردهای مالیات بر ارزش افزوده می‌شود.
واژه‌های اساسی مانند کالا، خدمت، معافیت و … در قانون فعلی تعریف نشده که باعث به وجود آمدن ابهاماتی در اجرای قانون شده است. لذا در لایحه جدید، تعریف این موارد به صورت کامل آمده است. مشکلاتی که در طول ۷ سال اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده برای پیمانکاران به وجود آمده، عامل چند تغییر در لایحه دولت نسبت به قانون فعلی شده است تا پیمانکاران فعالیت اقتصادی‌شان را با سهولت بیشتری انجام دهند.

تاریخ تعلق مالیات به پیمانکاران، تاریخ پرداخت علی‌الحساب یا تاریخ ‌تأیید صورت وضعیت مقرر شده است. همچنین در صورتی‌که کارفرمایان از پرداخت مالیات به پیمانکاران طرف معامله استنکاف کنند، سازمان امور مالیاتی می‌تواند مالیات و جرایم متعلق را از کارفرما وصول و به نام پیمانکار به حساب‌های مربوطه پرداخت کند. همچنین در قرارداد با شرکت‌های دولتی کارفرما مکلف است مالیات را پرداخت کند و پیمانکاران مسئولیتی نخواهند داشت.

گسترش مالیات سبز
با وجود اینکه طبق قانون برنامه پنجم توسعه، نرخ مالیات بر ارزش افزوده تا سقف ۸ درصد باید افزایش پیدا می‌کرد اما در عمل تا ۹ درصد افزایش یافت. این نرخ در لایحه جدید هم به عنوان نرخ عمومی مالیات بر ارزش افزوده کالاها تعیین شده و قابل افزایش در سال‌های آینده نیز نخواهد بود. فهرست کالاهایی که به عللی مثل مضر سلامت بودن، آلایندگی محیط زیست و … در راستای مالیات سبزنرخ متفاوتی دارند. برهمین اساس مالیات گازوئیل و نفت سفید از 10 به 15 درصد، نفت کوره از 5 به 10 درصد، شماره‌گذاری خودرو از 3 (بسته به میزان مصرف و داخلی بودن) به صفر تا 9 درصد، سیگار و تنباکو از 15 برای واردات به 40 درصد افزایش یافته است.

کالا و خدماتی که از مالیات معافند
برخی کالاها و خدمات به دلیل اینکه جزو دسته کالاهای اساسی قرار می‌گیرند یا به دلیل حمایت از صنایع خاص داخلی یا اینکه مالیات گرفتن از برخی حوزه‌ها مشمول زحمت و هزینه زیادی است، مشمول معافیت مالیاتی هستند. در لایحه معافیت‌های مالیاتی در دو بخش کالاها و خدمات ارائه شده است.طبق جدول معافیت‌ها، ماست و ماکارونی به فهرست کالاهای اساسی افزوده شده و قند، شکر و روغن نباتی حذف شده است. چوب خام نیز از معافیت محصولات کشاورزی فرآوری نشده، مستثنی شده است.

همچنین آب کشاورزی، تخم ماکیان و پرندگان، پیله ابریشم، خوراک آبزیان، شیرخشک، ماشین آلات معدنی و صنعتی، هواپیما، لکوموتیو و واگن، تجهیزات پزشکی و خمیرکاغذ و نشریات الکترونیک جزو کالاهایی است که در لیست معافیت‌ها قرار گرفته است.دربخش خدمات نیزخدمات صرافی‌ها به خدمات اعتباری بانک‌ها و مؤسسات اضافه شده است. خدمات بیمه‌ای با وجود این‌که از ابتدا باید جزو معافیت‌ها قرار می‌گرفتند و با این وجود مدت کوتاهی مالیات بر ارزش افزوده پرداختند، به فهرست معافیت‌های مصرح افزوده شدند. خدمات حمل و نقل بین‌المللی نیز به خدمات حمل و نقل داخلی که از ابتدای قانون معافیت داشتند، پیوسته‌اند.

در قانون فعلی، اموال غیرمنقول به‌طور مطلق از مالیات بر ارزش افزوده معاف شده بودند که در لایحه استثنائاتی مثل خدمات هتلداری، انبارداری، غرفه‌های نمایشگاهی و نیز ارائه خدمات اجاره اموال منقول از قبیل ماشین‌آلات منصوبه در آنها و تأسیسات شهربازی‌ها به این حوزه اعمال شده است. نکته مهم دیگری هم که در لایحه وجود دارد، تلقی مناطق آزاد مشابه یک کشور خارجی در زمینه واردات و صادرات است که امید است مناطق آزاد را به اهداف تشکیل خود بیشتر نزدیک کند.