مصادیق سرقت علمی کدامند؟  

از آن جمله میتوان به مواردی اشاره نمود که در منابع به عنوان مثال ذکر شده است (وبگاههای (۴ و۵)؛ 2004 ,Barnbaum; Liles & Rozalski) و در سالهای اخیر نیز متاسفانه جامعه علمی نیز شاهد نمونه هائی از آنها بوده است. با توجه به اینکه در اینجا فقط قصد آگاه سازی محققین و نویسندگان محترم نسبت به موضوع است، از ذکر مثال، مورد و نمونه خودداری شده و تنها به موارد اشاره می گردد.

تعویض نام و آدرس مقاله، پایان نامه یا رساله ای که قبلا توسط محقق (ین) دیگری در همان کشور یا کشور دیگری انجام و منتشر شده است با نام و آدرس جدید و چاپ با ارائه در یک مجله یا مرکز دیگر. این کار مصداق بارز سرقت علمی از نوع عمد است.

استفاده از دادهها، متون و یافته های چند مقاله و تلفیق آنها در یکدیگر به منظور تولید یک مقاله نو. این نوع از سرقت علمی تحت عنوان "The Potluck paper" شناخته می شود که شاید بهتر باشد در فارسی به آن مقاله معجون " گفته شود، چرا که آمیختهای از دادههای مقالات دیگران است. در برخی موارد، مقاله نویس یا به عبارت بهتر، مقاله ساز، متن را نیز به نحوی تغییر میدهد که تشخیص تقلبی بودن آن به سادگی امکان پذیر نیست. در این حالت به آن "The laboroflaziness‘ یا تنبل کاری اطلاق می گردد، فرد به جای انجام کار اصلی، وقت خود را صرف سوء استفاده از دادههای دیگران می کند.

مقاله ساز، با حفظ محتویات مقاله اصلی، ظاهر مقاله، مثل شکل جداول یا نحوه رسم نمودارها را تغییر میدهد. یا مثلا جداول ارائه شده در مقاله اصلی را به نمودار تبدیل می کند، کلید واژهها را تغییر می دهد، خلاصه را عوض میکند و غیره. به این عمل استتار جزئی" یا "The poor disguise‘‘ گفته میشود.

سرقت علمی سبک یا "Style plagiarism“ به موردی گفته میشود که در آن جمله به جمله یا پاراگراف به پاراگراف یک مقاله، از یک متن دیگر اقتباس میشود. این مورد بیشتر به دلیل عدم تسلط به زبان دوم پیش میآید. برخی دانشجویان و محققین محترم، داده های خود را در الگوهای چاپ شده قبلی قرار میدهند و چون با زبان دوم آشنائی کافی ندارند، به زعم خود از قالب نگارشی و جملات نویسندگان دیگر، به طور کامل یا حتی جزئی، استفاده می کنند.

اگر چه در این مقالات دادهها و یافته های آزمایشی به خود شخص تعلق دارد ولی چون از قالب یا سبک فکری و نگارشی دیگران استفاده کرده است، یکی از مصادیق سرقت علمی به حساب می آید. از اینگونه موارد مثالهای زیادی از کشورهای مختلف دنیا که به زبان اصلی خود مقاله نمینویسند، مشاهده و گزارش شده است.

انتشار یک مقاله (به طور کامل یا حتی بخشی از اطلاعات، دادهها و یافتهها) در چند نشریه به طور همزمان یا با فاصله زمانی این مورد میتواند به هر دو صورت عمد یا سهو صورت گیرد. - اگر محقق نتایج یک کار را به طور همزمان به دو یا چند مجله بفرستد و بر حسب اتفاق در دو مجله پذیرفته شود و به چاپ برسد، این از مصادیق سرقت علمی عمد است. چرا که ارسال یک مقاله همزمان به دو یا چند مجله، بر حسب قانون تألیفات، مجاز نیست. این مورد سرقت علمی از خود نیز نامیده میشود.

منبع:

res.iaus.ac.ir