تجربه های جهانی از فرهنگ سازی مالیاتی: برزیل  

 

تجربه جهانی نشان داده است مطمئن ترین راه برای بسیج منابع داخلی در جهت تحقق اهداف مذکور، تقویت فرهنگ مالیاتی است. به همین دلیل است که همه کشورها در کنار طرح سیاست ها و برنامه های اقتصادی برای افزایش درآمدهای مالیاتی، توجه ویژه ای نیز به رشد و ارتقا فرهنگ مالیاتی مبذول داشته اند و به مدد ابتکارات و شیوه های مختلف می‏کوشند مردم خود را به ضرورت و اهمیت پرداخت مالیات آگاه کنند.

 

بی تردید درس گرفتن از تجربه این کشورها برای مسئولان و برنامه ریزان نظام اقتصادی در جمهوری اسلامی ایران که راه رهایی از اقتصاد تک محصولی و دستیابی به پیشرفت و توسعه را در بستر اقتصاد مقاومتی می جویند و تمام همت خود را در این مسیر به کار بسته اند، یاری بخش خواهد بود. در این بخش، تجربیات کشور برزیل در این حوزه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

 

جمهوری فدرال برزیل با جمعیتی بیش از 190 میلیون نفر و مساحتی بالغ بر 8.5 کیلومتر مربع پنجمین کشور پهناور جهان محسوب می شود. این کشور از لحاظ تولید ناخالص داخلی نهمین اقتصاد بزرگ دنیا محسوب می شود از نظر قدرت خرید نیز رتبه پنجم جهانی را داراست. در این کشور سالیانه بیش از 500 میلیارد دلار مالیات جمع آوری می شود. اداره درآمدهای فدرال در برزیل که زیرمجموعه وزارت امور مالی در این کشور است مسئول جمع آوری مالیات است.

 

در این کشور از دهه 1970 موضوع آموزش مالیات دهندگان به صورت جدی مورد توجه اداره درآمدهای فدرال قرار گرفت. تقویت روابط دولت و جامعه در حوزه موضوعات مالیاتی و افزایش آگاهی شهروندان از قوانین مالیاتی از جمله مهمترین اهداف این برنامه ها عنوان شده بود. در این برنامه ها تلاش می شد آگاهی شهروندان از موضوعاتی مثل فرار مالیاتی، قاچاق کالا، اقتصاد زیرزمینی و نقض قوانین کپی رایت افزایش یابد. بهبود وجهه ادارات امور مالیاتی نیز از دیگر اهداف این برنامه بود.

 

برزیل از ساختار و قوانین مالیاتی نسبتا پیچیده ای برخوردار است. به همین دلیل، دولت در این کشور از ترس اینکه مبادا افراد فقیری که دسترسی کمتری به اطلاعات مالیاتی دارند در حاشیه قرار گیرند، کوشیده است با ایجاد مراکز ویژه ای در دانشکده های حقوق، به آنها مشاوره حقوقی رایگان ارائه دهد. معمولا دانشجویان حقوق نقش فعالی در ارائه این مشاوره ها ایفا می کنند و از این راه نیز تجارب و مهارت های عملی زیادی برای زندگی شغلی و حرفه ای خود می اندوزند. موفقیت این مراکز که در برزیل به اختصار SAJU نامیده می شوند، باعث شده است دولت برزیل آن را به دانشکده های حسابداری و بازرگانی نیز تسری دهد و مراکزی را در این محیط ها تاسیس کند که به نام اختصاری (NAF) معروف شده اند. در این دانشکده ها نیز به برخی افراد و کسب و کارهای کوچکی که درآمد سالانه آنها کمتر از 12 هزار دلار است، مشاوره های رایگان ارائه می شود.

 

ساخت برنامه های تلویزیونی، انتشار محتواهای مالیاتی از طریق اینترنت برای افراد فقیر و کم اطلاع و برگزاری جلسات و نمایشگاه های عمومی نیز از دیگر فعالیت هایی است که توسط این مراکز در برزیل انجام می شود. کارشناسان معتقدند موفقیت این مراکز بدین دلیل است که استقلال نهاد دانشگاه موقعیت و جایگاه خاصی به آنها بخشیده است و از طرف دیگر، ادارات امور مالیاتی نیز همکاری های لازم را در این زمینه ارائه می کنند. دانشگاه نیز از وجود این مراکز از سه جهت سود می برد: وجود این مراکز فرصت کارآموزی مناسبی برای دانشجویان فراهم می کند، پیوند دانشگاه با جامعه مستحکم‏تر می شود و از همه مهمتر اینکه وجود این مراکز در دانشکده ها و دانشگاه ها از جمله شاخص هایی است که باعث افزایش امتیاز و رتبه این دانشگاه ها در وزارت آموزش می شود. افزایش امتیاز عملکرد دانشگاه ها در برزیل نیز به نوبه خود نقش مهمی در افزایش بودجه آنها دارد.