مهارت حل مسئله  

مسأله را می‏ توان وضعیتی تعریف کرد که در آن فاصله ‏ای بین آنچه هست و آنچه باید باشد، وجود دارد. همچنین مسأله، وضعیتی است که گزینه ‏های دیگری غیر از گزینه موجود مطرح باشد. با این حساب مسأله (یا خواسته) ما عبارت است از تحقق وضعیت مطلوب (وضعیتی که می خواهیم باشد). وضعیت مطلوب در واقع هدفی است که ما می خواهیم محقق شود پس به بیان ساده تر مسأله، تحقق هدف است.

حل مساله مهارتی است که می توان آن را آموخت و بکار بست. حل مساله مستلزم چند فعالیت است. ابتدا باید مشکل را به دقت تعریف کنید، و سپس راه حل های متفاوت حل مشکل را مطرح کرده و مورد بررسی قرار دهید و در نهایت  مناسب ترین و مؤثرترین راه حل را انتخاب و اجرا کنید.

در تعریف ارائه شده چند پیش فرض مهم وجود دارد:

ـ وضعیت بهتری نسبت به وضعیت فعلی قابل تصور است.

ـ شخص یا گروه تصمیم‏ گیرنده ‏ای وجود دارد.

ـ تصمیم‏ گیرنده نسبت به تغییر دادن وضعیت اهمیت می ‏دهد.

ذکر این نکته نیز ضروری است که شناخت مسأله، خود بخش مهمی از فرایند حل مسأله است.

طبقه‏ بندی مسائل

هرنوع مسأله، روش حل مناسب خود را می‏ طلبد ولی چند نوع مسأله وجود دارد؟ در پاسخ می‏توان چندین تقسیم‏ بندی متفاوت ارائه داد، مثلاً تصمیمات حوزه مدیریت و سیاست‏گذاری با تصمیمات اقتصادی تفاوت دارند. همچنین تصمیماتی که یک پزشک جراح اتخاذ می‏ کند با تصمیمات یک مالک کسب و کار متفاوت است.

مسائل را بر اساس ساختار و ابعاد (به عبارت دیگر از نظر پیچیدگی) می‏ توان به دو طبقه مسائل خوش‏ تعریف و مسائل بدتعریف تقسیم کرد. مسائل خوش تعریف و بدتعریف برای تصمیم ‏گیرندگان مختلف نسبی است چرا که توانائی افراد و گروه‏ های تصمیم‏ گیرنده متفاوت است و مسأله‏ ای که برای فردی بد-تعریف محسوب می‏شود شاید برای دیگری خوش‏-تعریف باشد ولی مواردی هستند که در حد توانایی عام خوش‏ تعریف محسوب می‏ شوند. بازی‏ های ساده‏ نمونه ‏ای از مسائل خوش‏ تعریف عام می ‏باشند.

مسائل خوش‏ تعریف: مسائلی هستند که در آن ها وضعیت فعلی، وضعیت آرمانی و روش ‏های ممکن برای رسیدن به وضعیت آرمانی مشخص باشد. برای حل مسأله خوش‏ تعریف کافی است از نقطه کنونی آغاز کنیم و قدم به قدم به سمت وضعیت مطلوب پیش برویم.

مسائل بدتعریف: نقطة مقابل مسائل خوش ‏تعریف هستند. در این گونه مسائل اکثراً نمی ‏توان مطمئن بود که برای حل مسأله از کدام راه ‏حل باید استفاده کرد و حتی تشخیص چیستی مسأله خود مسأله ‏ای است که باید مشخص شود. لازم به ذکر است که اکثر مسائل دنیای واقعی از این دست مسائل هستند.

یکی از روش‏ های حل مسائل بدتعریف، بازساخت مسأله است بدین معنی که مسأله به بخش ‏های کوچکتر و قابل‏ حل ‏تری تبدیل می‏ شود. البته در این حال، این خطر وجود دارد که مسأله نه در بخش ‏های کوچک که در ارتباط میان این بخش ‏ها باشد. تکنیک‏ های خاصی برای حل این مسائل وجود دارد که در جای خود باید به آن ها پرداخته شود.

مسائل بدتعریف معمولاً دارای راه ‏حل مشخصی نیستند و به همین دلیل، خلاقیت در حل این مسائل نقش کلیدی بازی می‏ کند. یک راه ‏حل تا راه‏ حل دیگر می‏ تواند نتیجه ‏های کاملاً متفاوتی را به همراه داشته باشد و از زوایای مختلفی مسأله را مورد بررسی قرار دهد.

منبع:

ستاره