چکیده

با وجود گسترش اقتصاد و بانکداری اسلامی، حسابداری اسلامی همگام با نیازهای این حوزه رشد نکرده است؛ زیرا از یک‌سو، چالش‌های حسابداری اسلامی در استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی پوشش داده نشده‌اند و از سوی دیگر استانداردهای حسابداری اسلامی تدوین شده توسط نهادهای دست‌اندرکار این حوزه، به‌طور خاص سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی، مورد پذیرش جهانی واقع نشده‌اند. این مقاله به بررسی چالش‌های مربوط به آن دسته از رویه‌های افشای حسابداری اسلامی که در استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی مورد توجه قرار نگرفته‌اند، می‌پردازد. به‌طور خاص صورت منابع و مصارف وجوه صندوق قرض‌الحسنه، صورت منابع و مصارف وجوه صندوق خیریه و زکات و صورت تغییرات در سرمایه­گذاری­های محدود شده، در حسابداری مرسوم لحاظ نشده­اند. عدم ارائه این سه صورت مالی نیازمند بررسی از هر دو منظر فقهی و حسابداری می­باشد. با توجه به بین‌رشته­ای بودن موضوع و نبود پیشینه کافی، روش پژوهش آمیخته اکتشافی استفاده می‌شود. بر این اساس، بخش کیفی پژوهش با استفاده از روش توصیفی−تحلیلی به‌عنوان روشی متقن در علوم اسلامی، به بررسی و ارائه پاسخ فقهی مناسب برای چالش­های بنیادی می‌پردازد. بخش دوم پژوهش به روش پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه به انجام می­رسد. نتایج بیانگر مطلوبیت و پیامدهای مثبت ارائه صورت منابع و مصارف وجوه صندوق قرض‌الحسنه و صورت تغییرات در حساب­های سرمایه­گذاری محدود شده و عدم انطباق صورت منابع و مصارف وجوه صندوق خیریه و زکات با رهنمودهای اسلامی است.

کلیدواژگان
حسابداری اسلامی؛ افشا؛ زکات؛ قرض‌الحسنه؛ حساب‌های سرمایه‌گذاری محدود شده و محدود نشده