چکیده ای از مقاله

در مدل‌های رشد درون‌زا که در دو دهه اخیر توجه زیادی به آن معطوف شده است، به عواملی فراتر از دیدگاه‌های سنتی و کلاسیک تأثیرگذار بر رشد اقتصادی، تأکید دارد که از آن جمله می‌توان، به تحقیق و توسعه، سرمایه ‌انسانی، ابداعات، تنوع تولید، تنوع مبادلات، زیرساخت‌ها و .... اشاره کرد. به‌منظور کاربردی کردن مدل‌های درون‌زا و همچنین واردکردن متغیرهای کلاسیک تأثیرگذار بر رشد اقتصادی، مدل‌های ترکیبی را به‌منظور سنجش و بررسی هر دو دیدگاه (کلاسیک و درون‌زا) به کار می‌برند که به مدل‌های «تاحدی درون‌زا» معروف‌اند. در این تحقیق با استفاده از مدل‌های تا حدی درون‌زا به بررسی تأثیرگذاری تنوع مبادلات به‌عنوان جانشینی قوی از تنوع تولید، در کنار عوامل دیگری نظیر سرمایه انسانی و سرمایه فیزیکی بر رشد اقتصادی در دوره سال‌های79-1359، اقدام شده است. به‌منظور شناسایی تنوع تولید در دوره یادشده از شاخص «تنوع فینسترا» استفاده‌شده است که نتایج به‌دست‌آمده از این شاخص مؤید این نکته است که تنوع در مبادلات کشور دارای نوسان بوده است و بیشترین دوره‌ کاهش آن مربوط به سال‌های جنگ می‌باشد. در مرحله بعد، با واردکردن متغیرهای سرمایه انسانی و سرمایه فیزیکی در مدل وبا روش همگرایی بلندمدت، تأثیرگذاری آن‌ها بر رشد اقتصادی در سال‌های موردبررسی، آزمون گردید. نتایج به‌دست‌آمده حاکی از وجود بردارهای همگرای بلندمدت است که آثار مثبت متغیرهای مدل را بر رشد اقتصادی نشان می‌دهد.