تعریف توانایی خودآگاهی  

از دیرباز اندیشمندان بزرگی بر اهمیت خودشناسی تأکید نموده و از این دانش به‌عنوان سودمندترین دانش‌ها نام‌برده‌اند: امروزه بسیاری از متفکرین بر این باورند که علت اصلی نارضایتی و ناخشنودی انسان امروزی را باید در عدم آگاهی و شناخت خودجستجوکرد. انسان همواره در جستجوی پاسخ برای این پرسش می‌باشد. برای یافتن پاسخ از کجا و چگونه شروع می‌کنید؟ بیشتر اطلاعاتی که در فعالیت‌های روزانه پردازش و استفاده می‌کنیم، مربوط به خود است. این اطلاعات از تجربه‌های خاص زندگی ناشی می‌شوند. برای مثال "هنگامی تنهایی احساس ناراحتی می‌کنم"؛ "وقتی‌که در جمع خانوادگی هستم احساس آسایش و آرامش بیشتری می‌کنم". خودآگاهی به این معنی است که هر یک از ما چگونه به خود نگاه می‌کنیم و بر اساس نگاهی که به خودداریم، چه احساسی پیدا می‌کنیم. شما چه میزان خود را می‌شناسید؟ ارزش‌ها و شایستگی‌های شما کدم‌اند؟ از وجود خود خرسند هستید؟ دیگران شمارا چگونه ارزیابی می‌کنند؟ آیا نظر دیگران برای شما اهمیت دارد؟ زندگی را چگونه تعریف می‌کنید؟ چه میزان با سختی‌های زندگی سازش می‌کنید؟
هرکسی برای جواب دادن به این‌گونه سؤالات نیازمند داشتن آگاهی و دانشی از خود می‌باشد. به‌عبارت‌دیگر خودآگاهی، توانایی شناخت و آگاهی از خصوصیات، نقاط ضعف و قدرت، خواسته‌ها، ترس‌ها و بیزاری‌ها است. خودآگاهی یعنی آگاهی یافتن و شناخت اجزای وجود خود؛ شناخت اجزایی همچون خصوصیات ظاهری، احساسات، افکار و باورها، ارزش‌ها، اهداف، گفتگوهای درونی و نقاط قوت و ضعف خود. به عبارت ساده‌تر اطلاع از اینکه: شما ازنظر ظاهری چه ویژگی‌های دارید؛ ازنظر در چه شرایطی هستید؛ آیا معمولاً گوشه‌گیر و منزوی هستید یا شلوغ و پر سروصدا؛ چگونه به دنیا نگاه می‌کنید؛ چه افکار و باورهایی بر ذهن شما حاکم است و چه نگرشی نسبت به خود و دنیای اطرافتان دارید؛ ارزش‌های شما در زندگی کدم‌اند؛ چه اهدافی را در زندگی دنبال می‌کنید؛ چه نقاط قوت و ضعف و یا چه ویژگی‌های مثبت و یا منفی دارید.

منبع:

کتاب مهارت‌های زندگی: مزدک پور جعفر