آگاهی  

اگر جایگاه غرایز، این جایگاه حافظ و نگهبان تا این اندازه قوی تر از آگاهی نبود و در مجموع یک نقش تنظیم کننده را ایفا نمی کرد ، به یقین بشریت زیر بار قضاوت های نابخردانه ،پرت و پلا گویی ها ،سبک سری ها و در یک کلمه آگاهی خود،از پا در می آمد.به عبارت دیگر بدون این غرایز ،مدت ها پیش از بین رفته بود.

تا زمانی که عمل یا وظیفه ی حیاتی به حد بلوغ نرسیده و به توسعه کامل دست نیافته است برا ی موجود زنده خطرناک است و بهتر است محدود گردد و تحت سیطره قرار گیرد. آگاهی و غرورش اینگونه شدیدا تحت سلطه است.به عقیده ما این ضمیر آگاه هسته و مرکز ثقل وجود انسانی است و عنصری با دوام ،ابدی ،برتر و اولیه آن را تشکیل می دهد. آگاهی را چیزی ثابت می انگاریم ، آن را به عنوان واحد موجود زنده در نظر میگیریم.

ارزیابی مبالغه آمیزی از آن می کنیم ، آن را درست نمی شناسیم که این خود، این نتیجه ی بسیار مفید را داشته که مانع شود انسان به تدوین عجولانه ی آن دست زند. انسان ها چون خیال می کردند صاحب آگاهی هستند ، زحمت زیادی برای کسب آن به خود نداده اند. و امروز هم آنها در همان وضعیت هستند. هنوز هم این امر بسیار ضروری است زیرا انسان به زحمت متوجه شده که باید وجود خود را با دانایی در آمیزد و آن را در خود غریزی کند.تنها کسانی متوجه این وظیفه جدید شده اند که دریافته اند تاکنون بشر تنها با خطا سروکار داشته و تمام آگاهی هایش براساس آن است.