عرضه اولیه چیست

یکی از مواردی که برای سرمایه گذاران بورس ، مخصوصا سرمایه گذاران تازه وارد بورس همیشه جذابیت دارد عرضه اولیه سهام شرکت ها در بورس است. عرضه اولیه سهام شرکت ها در بورس به این دلیل که در بیشتر مواقع برای سرمایه گذاران سود آور است،همیشه طرفداران خاص خودش را دارد.

گردش چند دقیقه ای:
مسیر خدمات مالی و حسابداری را مجازی طی کنید

به گزارش لحظه نگر مالی تیم متفکران به نقل از خبرگزاری بازار سرمایه(سنا)، این اصطلاح ترجمه شده عبارت (initial public offering-ipo) است. معنی این عبارت، عرضه عمومی اولیه است که در بورس اصطلاحا به آن عرضه اولیه گفته می شود.

هنگامی که شرکتی برای اولین بار در بورس پذیرفته می شود و سرمایه گذاران بتوانند سهام آن شرکت را از طریق بورس خریداری کنند،به این کار اصطلاحا عرضه اولیه گفته می شود.در این هنگام درصد مشخصی از کل سهام شرکت برای نخستین بار از طریق بورس اوراق بهادار توسط سرمایه گذاران خریداری می شود.

تجربه نشان داده که بیش از ۹۰ درصد از عرضه اولیه هایی که در بورس انجام شده،سودآور بوده اند.

به همین دلیل عرضه اولیه برای فعالین بازار همیشه جذابیت داشته است.عرضه اولیه یک شرکت در بورس به این معنی نیست که آن شرکت،شرکت تازه ایست.بلکه به این معنی است که به تازگی اجازه خرید و فروش سهام آن در بورس صادر شده است.خیلی از این شرکت ها ممکن است یک شرکت دولتی باشند که سالهای زیادی سابفه داشته اند.

عرضه اولیه سهام شرایطش نسبت به خرید و فروش عادی سهام کمی متفاوت است. اما بعد از آن دیگر تفاوتی با بقیه سهام موجود در بورس ندارد.حال سوال اینجاست که وقتی سهام یک شرکت برای بار اول در بورس عرضه می شود ما چگونه می توانیم آن را بخریم.

چگونه عرضه اولیه بخریم

عرضه اولیه سهام سازوکارها و روش های مختلفی دارد اما در اینجا فقط به روش هایی که در بورس تهران مورد استفاده قرار می گیرد اشاره می کنیم. تا همین چندوقت پیش عرضه اولیه هایی که در بورس ما انجام می شد به روش حراج با اولویت زمان صورت می گرفت.بدین صورت که ابتدا سهم طی یک فرایندی که سرمایه گذاران حقیقی در آن دخالتی نداشتند،اصطلاحا کشف قیمت می شد.

یعنی مشخص می شد که سرمایه گذاران می توانند آن سهم را برای بار اول به چه قیمتی خریداری کنند. سپس با توجه به تعداد سهام شرکت و تعداد سهامی که می خواست عرضه بشود،سهمیه هر فردی که می خواست عرضه اولیه بخرد مشخص می شد. در نهایت هم ساعت سفارش گذاری مشخص می شد. مثلا در نهایت بورس اعلام می کرد سرمایه گذاران برای شرکت a که قرار است در ساعت  ۱۲:۳۰ دقیقه عرضه شود می توانند هرکدام ۱۰۰۰ سهم و در قیمت  ۱۰۰ تومان سفارش بگذارند.پس در این روش قیمت خرید،ساعت خرید و حداکثر حجم خرید از قبل کاملا مشخص شده بود.در نهایت شما باید در ساعت مشخص شده سفارش خود را در سیستم ثبت می کردید. اگر هم تعداد سهام تقاضا شده از تعداد سهم های عرضه شده بیشتر می شد، اولویت با افرادی بود که سفارش خود را زودتر ثبت کرده بودند.اما مدتی است که روش خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ تغییر پیدا کرده که در انتهای مقاله درباره آن صحبت خواهیم کرد.

بنگرید:

چگونه از عرضه اولیه سود کنیم

یک باور قدیمی که در بین فعالان بازار وجود دارد این است که خرید عرضه اولیه سودآور است. تجربه نیز نشان داده است که تاکنون بیش از ۹۰ درصد عرضه اولیه های بورس حداقل بین ۲۰-۳۰ درصد سود را برای خریداران آن به ارمغان آورده اند.

حتی در برخی موارد این سود به بیش از ۱۰۰ درصد نیز رسیده است. این تجربیات و باور عمومی بازار دراین باره، باعث شده است که در هنگام عرضه اولیه های جدید یک جو روانی مثبت وجود داشته باشد که منجر به افزایش تقاضا برای سهم هایی که برای بار اول عرضه می شوند به وجود بیاید.این افزایش تقاضا در کنار محدودیت های خریدی که در زمان عرضه اولیه وجود دارد، باعث می شود که تقاضا برای سهم عرضه شده نسبت به تعداد سهامی که در بازار می شود،بیشتر باشد.

در نتیجه شما اگر سهام ارائه شده در زمان عرضه اولیه شرکتی را خریداری کنید به دلیل مواردی که گفته شد،به احتمال زیاد چندروزی شاهد صف خرید در سهم خود هستید. البته همانطور که گفته شد این اتفاق در بیشتر مواقع رخ می دهد و همیشگی نیست.پس نمی توان از قبل به صراحت گفت که قیمت آن سهم حتما در روزهای آینده رشد می کند.

چرا قیمت سهام شرکت ها بعد از عرضه اولیه رشد می کند

همانطور که گفته شد یکی از دلایل رشد قیمت سهم بعد از عرضه اولیه،محدودیت در تعداد سهام قابل خریداری توسط سرمایه گذاران و همچنین محدودیت در تعداد سهام عرضه شده است. علاوه بر این،سهام شرکت ها معمولا در چنین مواقعی کمی ارزانتر از ارزش ذاتی که توسط تحلیلگران برآورد شده است،عرضه می شود تا برای سرمایه گذاران جذابیت داشته باشد.

وقتی سهام شرکتی ارزانتر از ارزش واقعی خود به فروش برسد، طبیعتا تقاضا برای آن سهم نیز افزایش خواهد یافت. هرچه قیمت عرضه اولیه سهم نسبت به ارزش واقعی آن کمتر باشد، جذابیت آن برای سرمایه گذاران بیشتر خواهد بود.

این جذابیت قیمتی در کنار عواملی که توضیح داده شد، باعث می شود تا قیمت سهام شرکت ها بعد از عرضه اولیه رشد کند. بعد از مدتی با افزایش قیمت سهم و همچنین عرضه سهامداران عمده و سرمایه گذارانی که در ابتدا سهم را خریداری کرده اند و در سود هستند،به تدریج تقاضا برای سهم کاهش پیدا می کند.

در این موقع اصطلاحا گفته می شود که سهم متعادل شده است. پس از متعادل شدن سهم،سرمایه گذاران به تدریج با آن سهم نیز مثل سایر سهم های بازار برخورد می کنند. از این به بعد رشد و افت قیمت سهم به عملکرد آن شرکت بستگی دارد.حتی اگر آن سهم بعد از عرضه اولیه،زیادی و به شکل هیجانی رشد کرده باشد،احتمال دارد افت زیادی را نیز تجربه بکند.

عرضه اولیه همیشه سودآور نیست!

همانطور که گفته شد در بیشتر مواقع عرضه اولیه برای سرمایه گذاران سودآور است اما مواردی هم وجود دارند که خرید آن حتی می تواند متجر به ضرر شما بشود.

پس باید دقت داشته باشید که با این ذهنیت که این کار همیشه سودآور است،بدون بررسی خرید نکنید.موارد متعددی هم وجود داشته که سهم بعد از عرضه اولیه رشد زیادی نکرده است حتی در برخی مواقع شاهد افت قیمت سهم پس از عرضه اولیه نیز بوده ایم.این افت قیمت می تواند دلایل مختلفی داشته باشد.

مثلا اینکه قیمت سهم در هنگام عرضه اولیه تفاوت چندانی با ارزش واقعی آن سهم نداشته است،به عبارت دیگر آن سهم جذابیتی برای خرید نداشته است.یا اینکه سهم در شرایطی عرضه شده است که شرایط کلی بازار مناسب نبوده است و شرایط بازار در آن زمان برای عرضه آن سهم مناسب نبوده است.

روش بوک بیلدینگ در عرضه اولیه چیست

و اما به تازگی در بورس تهران از روش جدیدی با نام بوک بیلدینگ رونمایی شده است. مهم ترین مزیت در روش عرضه اولیه سهام به روش بوک بیلدینگ ، امکان ثبت سفارش به قیمت های متفاوت است. در این روش هر سفارش با توجه به حداکثر حجم مشخص شده در قیمتی که خریدار تعیین می کند در سامانه معاملات ثبت خواهد شد و در تخصیص سهام بی عدالتی ایجاد نخواهد شد.  

در روش بوک بیلدینگ هر خریدار با توجه به تحلیل و بررسی های خود ،درخواست خرید سهام را در ساعتی مشخص که از قبل ناظر بازار اعلام می کند، در سیستم معاملاتی ثبت می کند. اما یکی از معایب این روش قیمت و محدودیت مثبت و منفی ۱۰ درصد است.

نهاد عرضه کننده یک قیمت را به عنوان کف قیمت سهم مشخص می کند.حال سرمایه گذاران می توانند سفارش خرید خود را در بازه ای بین این قیمت کف و ۱۰ درصد بالاتر از این قیمت قرار دهند.

مشکل این روش این است که به احتمال زیاد در بیشتر مواقع این کار باعث می شود تا افراد در زمان عرضه اولیه،در این روش در سقف قیمتی اقدام به ثبت سفارش و خرید سهام بکنند.

این امر ممکن است موجب ایجاد صف خرید در عرضه اولیه شود اما به صورت کلی شما در این روش راحت تر از روش حراج اقدام به خرید عرضه اولیه می کنید. همچنین دیگر اولویت با سفارش زودتر نیست و شما نباید خیلی سریع سفارش خود را ثبت کنید بلکه براساس تحلیل خود آن قیمتی را که در بازه مشخص شده است،انتخاب کرده و در آن قیمت سفارش خود را ثبت می کنید.