شکست تلخ فرانسه در اجرای سیاست مالیات کربن

به گزارش لحظه نگر مالی تیم متفکران به نقل از روزامه، عقب‌‌نشینی فرانسه در اجرای بخشی از سیاست‌ توافق اقلیمی، پیام مهمی را درمورد عواقب پیاده‌‌سازی غلط یک سیاست صحیح در بر دارد.

گردش چند دقیقه ای:
مسیر خدمات مالی و حسابداری را مجازی طی کنید

امانوئل مکرون ، رئیس‌جمهوری فرانسه در پی اعتراضات جنبش موسوم به «جلیقه‌‌زردها»، از طرح خود مبنی بر افزایش مالیات سوخت عقب‌‌نشینی کرد. او در صفحه‌‌ی توییتر خود نوشت که این تحقیر از فرانسه نشان داد که مردم مالیات‌‌های وضع‌‌شده بر انتشار کربن از سوی توافق اقلیمی سازمان ملل را مردود می‌‌دانند.

البته به نظر می‌‌رسد مشکل پیچیده‌‌تر از این باشد؛، چرا که مسئله تا حد زیادی وابسته به نوع مالیات کربنی وضع‌شده و نحوه‌‌ی اعمال آن است.

کارشناسان اقتصاد سبز می‌گویند که وضع مالیات‌های کربن، ایده‌ای خوب است؛ اما آن‌ها تاکید می‌‌کنند که دولت‌ها باید از فقرا در برابر اثرات جانبی این قانون محافظت کنند.

چرا فقرا در برابر مالیات‌های سبز آسیب‌پذیر هستند؟

پاسخ این پرسش در ارتباط با درآمد خالص اقشار جامعه است. چنانچه یک دولت مالیات ثابتی را بر سوخت وسایل نقلیه وضع کند (نظیر عملکرد فعلی دولت فرانسه)، این رویکرد بیشترین آسیب را به قشر ضعیف جامعه وارد خواهد کرد؛ چراکه این مالیات مستقیماً درآمد خالص افراد را کاهش می‌‌دهد.

افزایش بهای سوخت به‌‌شدت روی معترضان جلیقه‌‌‌زرد در مناطق روستایی و حومه‌‌ی شهری فشار آورده است؛ زیرا آن‌ها همانند ساکنین ثروتمند شهری، از امکانات حمل‌‌و‌‌نقل عمومی خوبی برخوردار نیستند.

در سال ۲۰۰۱، هنگامی که دولت حزب کارگر انگلستان با برنامه‌‌ی «مالیات پلکانی سوخت» سعی در افزایش مالیات بنزین داشت، با واکنش‌‌های خشونت‌‌آمیز کمتری مواجه شد.

سیاست موفق این کشور از افزایش روزافزون ترافیک جلوگیری کرد و باعث شد تا وسایل نقلیه با مصرف سوخت بهینه‌‌تر، مورد استفاده قرار گیرند.

اما ویلیام هیگ، رهبر مخالفان محافظه‌کار این کشور در عبارتی کنایه‌‌آمیز اظهار کرد:

اگر شما واقعاً روی یک پله‌برقی هستید، پس باید بدانید چه موقع باید از آن پیاده شوید!

چگونه می‌توان از اقشار ضعیف محافظت کرد؟

اعضای جامعه‌‌ی علمی در طول سال‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که چگونه از فقرا در برابر آسیب‌‌های ناشی از مالیات‌های سبز محافظت کنند؛ اما به نظر می‌رسد که آقای مکرون از این پژوهش‌‌ها غافل بوده یا دست کم آن‌‌ها را نادیده گرفته است.

مالیات سوختی که او وضع کرد، پول را از جیب افرادی که با هزینه‌های جاری زندگی دست‌‌و‌‌پنجه نرم می‌کردند، بیرون می‌‌آورد و درآمدهای حاصل را در ساخت مزارع بادی سرمایه‌‌گذاری می‌‌کرد.

این سیاست‌‌های مالیاتی به‌‌ شکلی کاملاً متفاوت در استرالیا و در جهت کمک به فقرا در جریان است. این کشور ۳/۶ میلیارد دلار سود سالانه‌‌ی مالیات کربن وضع‌‌شده در صنعت را می‌‌گیرد و آن را به شکل کاهش مالیات بر درآمد‌ و امکانات رفاهی بیشتر به فقرا برمی‌‌گرداند.

پروفسور فرانک جوتزو از دانشگاه ملی استرالیا در کانبرا بر این باور است که اکثر خانوار‌ها در استرالیا (شامل تمامی خانوار‌های فقیر) در نتیجه‌ی این سیاست، وضع بهتری پیدا کرده‌‌اند؛ در حالی که خانوارهای متمول بیشتر هزینه‌ها را متحمل می‌شوند.

چرا مالیات سبز در حال افزایش است؟

آلودگی هزینه‌های زیادی را بر جامعه تحمیل می‌کند و اغلب دولت‌ها پذیرفته‌‌اند که مردم و شرکت‌ها باید خود هزینه‌‌ی آلودگی‌‌هایی را بپردازند که ایجاد می‌‌کنند.

به‌‌عنوان مثال، با وقوع تغییرات اقلیمی ناشی از انتشار کربن به محصولات زراعی خسارت وارد می‌شود، هزینه‌های مراقبت‌های پزشکی ناشی از موج گرما افزایش می‌‌یابد، وضعیت خشک‌سالی و  خسارات سیلاب‌‌ بدتر می‌‌شود، مناطق مسکونی نزدیک دریا به زیر آب فرو می‌‌روند و...

در نتیجه‌‌ی این وضعیت، بانک جهانی می‌گوید که مالیات‌های کربن در ۴۰ کشور و بیش از ۲۰ شهر، ایالت‌ و استان‌ مختلف مطرح شده است و بسیاری از طرح‌های دیگر نیز در جریان مراحل بررسی و پیاده‌‌سازی هستند.

این طرح‌‌ها روی هم رفته حدود ۱۳ درصد از میزان انتشار سالیانه‌‌ی گازهای گلخانه‌ای را پوشش می‌دهند و طبق گفته‌ی این بانک، همچنان کم‌‌هزینه‌‌ترین روش برای کاهش گازهای گلخانه‌ای در کشورها محسوب می‌‌شوند؛ چرا که به کسب‌و‌کارها اجازه می‌‌دهد بتوانند تصمیم بگیرند که در چه زمانی و چگونه در فناوری‌‌های پاک سرمایه‌‌گذاری کنند.

این بانک می‌گوید که مالیات کربن باعث شکوفایی نوآوری و رشد صنایعی با انتشار کربن کمتر در اقتصاد خواهد شد.

چرا کارشناسان اقتصاد سبز اقدامات مکرون را سرزنش می‌‌کنند؟

اقتصاددانان محیطی نگران این موضوع هستند که سیاست‌های رئیس‌‌جمهور فرانسه باعث شود مالیات‌های کربن، جلوه‌‌ی سیاسی ناخوشایندی پیدا کند؛ آن هم در شرایطی که دولت‌ها اکنون به راه‌حل‌های بهتری در مواجهه با تغییرات اقلیمی نیاز دارند.

پروفسور پاول اکینز ، استاد دانشگاه لندن به‌‌تازگی پژوهش‌‌های نوآورانه‌‌ای را در زمینه اثرات اجتماعی مالیات‌های سبز به انجام رسانده است. او می‌گوید دولت‌ها باید پیش از اعمال این‌‌گونه مالیات‌‌ها، به فکر روش‌‌هایی برای محافظت از اقشار ضعیف جامعه باشند.

او بر این باور است که حتی پس از آن هم، دولتمردان ممکن است مجبور به اتخاذ تدابیر ویژه‌ای برای حمایت از گروه‌های کوچکی از خانوارها باشند که با هزینه‌های بالاتری روبرو هستند.

آیا مردم از وضع مالیات سبز حمایت می‌کنند؟

یک مشکل بزرگ وجود دارد؛ مالیات‌ سبز موضوعی پیچیده است و مردم در درک و برقراری ارتباط با آن مشکل دارند.

مثلاً در استرالیا، صنعت زغال‌سنگ از نفوذ بالایی در میان افکار عمومی برخوردار است. تونی آبوت ، سیاست‌مدار راست‌‌گرای استرالیایی در ادعایی اظهار کرده است که مالیات کربن، به‌‌منزله‌‌ی یک مالیات سنگین در همه‌‌ی بخش‌‌ها است.

علی‌رغم عقیده‌‌ی پروفسور جوتزو مبنی بر بهبود وضعیت زندگی فقرا از زمان وضع مالیات‌‌های سبز، این مالیات در استرالیا کنار گذاشته شده است.

او می‌گوید که به نظر می‌‌رسد مردم به لفاظی‌‌های سیاسی اعتقاد بیشتری دارند تا موجودی حساب‌های بانکی خود. پروفسور جوتزو ادامه می‌‌دهد:

تجربه‌‌ی استرالیا نشان می‌دهد که دولت‌ها باید سیاست‌های زیست‌محیطی را به گونه‌‌ای طراحی کنند تا وضعیت افراد کم‌درآمدتر بهبود یابد و سپس این موضوع را برای رأی‌دهندگان نیز توضیح دهند.اینکه تنها کار درست را انجام دهید، کافی نیست. شما باید جلوی نفوذ اطلاعات غلط و گمراه‌‌کننده را نیز بگیرید. دولت مکرون نتوانسته است از داستان استرالیا، درس‌‌های لازم را بگیرد.