محصولات نانویی که غریبه بازارهای داخلی هستند/تولید ۵۸۵ محصول از سوی ۲۱۲ شرکت فناور

به گزارش لحظه نگر مالی تیم متفکران به نقل از خبرگزاری ایسنا، تاکنون ۲۱۲ شرکت فعال در حوزه نانو فناوری در کشور شکل گرفته است که از این تعداد ۱۶۵ شرکت تولیدکننده کالا و ۴۷ شرکت تولیدکننده تجهیزات در این حوزه است. از سوی دیگر ۵۸۵ محصول مبتنی بر نانو فناوری تولید شده است که از این میزان ۳۹۴ محصول و ۱۹۱ تجهیز دارای گواهینامه نانو مقیاس از سوی ستاد توسعه فناوری نانو هستند.

تقسیم‌بندی محصولات دارای گواهینامه نانومقیاس تا پایان سال ۱۳۹۷

از ۵۸۵ محصول تولیدشده ۴۹ درصد آن کالای نهایی، ۳۳ درصد ابزار، ۱۱ درصد کالای میانی، ۵ درصد خدمات و ۴ درصد نانو مواد بوده است. علاوه بر آن عمده محصولات تولید شده در حوزه عمران و ساختمان با ۲۱ درصد بوده است و حوزه‌های دارو، بهداشت و سلامت با ۲۰ درصد، نساجی و پوشاک با ۱۲ درصد، نانو مواد با ۷ درصد، پلیمر و کامپوزیت با ۷ درصد در رده‌های بعدی قرار دارند.

روند اعطای گواهینامه نانو مقیاس به محصولات مبتنی بر نانو فناوری از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۷ که در تصویر ذیل آمده است:

افزایش اندک تعداد محصولات دارای گواهینامه نانومقیاس در سال ۹۴ به دلیل جدا کردن آمار محصولات دارای گواهینامه آزمایشی از آمار اصلی محصولات فناوری نانو از این سال به بعد است.

محصولات نانویی که می‌توانستیم با آن به استقبال بهار برویم

پاک‌کننده‌های نانویی شیشه‌ها، نانو امولسیون‌های پاک کننده چند منظوره، تمیزکننده موکت و فرش، جعبه کمک‌های اولیه سفرهای نوروزی و بسیاری از محصولات از سوی شرکت‌های فناور حوزه نانو تولید شده‌اند که می‌توانستیم با استفاده از آن‌ها به استقبال بهار و سال نو برویم.

نانو امولسیون پاک‌کننده شیشه
بعد از تمیز کردن شیشه‌ها ممکن است لکه‌های کثیف و یا جای دستمال بر روی شیشه باقی بماند که فناوری نانو برای نظافت شیشه‌ها به کمک آمده و با استفاده از این فناوری، شیشه پاک کن‌هایی به تولید رسیده که فاقد الکل هستند و به دلیل خاصیت آنتی استاتیک (الکتریسته ساکن) گرد وخاک را دیرتر جذب می‌کنند. این محصولات برای پاک کردن انواع شیشه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

علاوه بر آن نانو امولسیون پاک‌کننده چندمنظوره با استفاده از عصاره‌های طبیعی و با استفاده از فناوری نانو توسط یکی از شرکت‌های فناوری تولید می‌شود که ضمن حفاظت از سطوح، به‌علت حضور مواد مؤثره در مقیاس نانو، قدرت پاک‌کنندگی خوبی از خود نشان می‌دهد و همچنین باکتری‌ها و عوامل بیماری‌زا را از بین می‌برد.

پاک‌کننده‌های نانویی برای تمیز کردن فرش و موکت
فرش و موکت به دلیل اینکه در معرض رفت‌وآمد هستند، آلودگی‌های بسیاری را به خود جذب کرده و لکه‌های گوناگونی بر روی آن‌ها ایجاد می‌شود. به منظور از بین بردن آسان‌تر لکه‌ها با استفاده از فناوری نانو محصولی متفاوت از سایر شامپو فرش‌های رایج تولید شده که فاقد الکل است و برای تمیز کردن فرش و موکت به‌کار می‌رود. علاوه بر این استفاده از نانو ذرات موجب ایجاد خاصیت آنتی باکتریال در این نانو امولسیون شده است.

جعبه کمک‌های اولیه خودرو
همه‌ساله همزمان با آغاز سال نو و تعطیلات نوروزی، میزان سفرها در سراسر کشور افزایش می‌یابد و با افزایش تردد در جاده‌ها، احتمال وقوع حوادث نیز بیشتر می‌شود. در صورتی که جراحات و صدمات وارد شده به مسافران خفیف باشد، با دسترسی به جعبه کمک‌های اولیه و مهارت در امور امدادی می‌توان نسبت به کاهش آسیب‌ها به مصدومان اقدام کرد. جعبه کمک‌های اولیه خودروی تولید شده حاوی تجهیزات بهداشتی آنتی باکتریال ساخته‌شده با کمک فناوری نانو است.

کیسه زباله‌های زیست تخریب‌پذیر
کمترین مسئولیت ما برای حفظ طبیعت در سفرهای نوروزی به همراه داشتن کیسه‌زباله برای جمع‌آوری و انتقال پسماندها است و یکی از شرکت‌های فناور با کمک فناوری نانو موفق به تولید کیسه‌های زباله مقاوم و زیست‌تخریب‌پذیر شده است. این کیسه‌ها آسیب‌های ناشی از ماندگاری طولانی پلاستیک در طبیعت را کاهش می‌دهد.

ظروف نانویی
محققان کشور نیز با بهره‌گیری از خواص فناوری نانو، ظروف آنتی باکتریالی تولید کردند که از رشد این‌گونه میکروارگانیسم‌ها جلوگیری می‌کند. ظروف ضدآب و ضد لک از دیگر محصولات این شرکت است. ظروف چینی چرب، لیز و شکننده هستند و لکه‌های چربی در برخی از موارد پس از شست‌وشو همچنان باقی می‌مانند. این محصول با کمک نانوذرات دارای یک سطح آب‌گریز است که هرگونه مایع قطبی را بر روی سطح به صورت قطره‌ای درمی‌آورد و از پخش شدن مایعات بر روی سطح جلوگیری می‌کند تا در نهایت شستشوی ظروف آسان‌تر شود.

روغن موتور
مستهلک شدن موتور خودروها در اثر افزایش دما و اصطکاک از مشکلات اساسی است، به همین دلیل اقدامات گسترده‌ای برای بهبود کیفیت روغن‌موتورها صورت گرفته است. بر این اساس روغن‌موتورهای حاوی افزودنی‌های نانومتری به بازار عرضه شده است که می‌توانند محافظت بیشتری از موتور به عمل آورند و موجب روغن‌کاری بهتر قطعات، روشن شدن سریع‌تر خودرو، تولید حرارت کمتر و درنهایت افزایش طول عمر موتور خودرو شوند. افزایش طول عمر روغن و مصرف کمتر سوخت از دیگر مزایای استفاده از این محصولات است.

غریبه‌های آشنا

علی‌رغم تلاش‌های شرکت‌های فناور برای ارتقای محصولات مورد استفاده در بازارهای کشور، ولی بسیاری از آنها با اقبال کمی برای تجاری‌سازی در داخل مواجه می‌شوند. در این میان مفهوم "تجاری‌سازی" به عنوان فرآیندی برای تبدیل ایده به یک کسب و کار و در نتیجه ایجاد شغل و تولید ثروت است، مطرح می‌شود.

به گفته کارشناسان حوزه تجاری‌سازی، برای موفقیت محصولات دانش‌بنیان در بازار باید به ۵ مرحله تجاری سازی شامل"فرصت"، "حفاظت"، "طرح کسب و کار و برنامه تجاری‌سازی"، "تیم‎سازی و تأمین سرمایه" و "اجرای طرح و توسعه محصول" توجه شود.

این در حالی است که بسیاری از محصولات دانش‌بنیان به دلیل عدم فرهنگ‌سازی در بازارهای داخلی موفق به تجاری‌سازی نشدند، ولی مورد توجه بازار کشورهایی چون کره جنوبی، چین، کانادا و استرالیا شده‌اند.

در کنار آن، اقدامات اطلاع‌رسانی در خصوص برخی محصولات برای عرضه به بازارهای داخلی صورت نگرفته است، ولی به راحتی راهی بازارهای جهانی شده‌اند. از جمله این محصولات می‌توان به تولید حوله‌های آنتی باکتریال بدون ایجاد حساسیت پوستی اشاره کرد که هر چند می‌تواند کشش بازار مناسبی در کشور ایجاد شود، ولی مصرف‌کنندگان برای دستیابی به آنها با چالش‌هایی مواجه هستند.

حسن اصلاحی از محققان این طرح در گفت‌وگو با ایسنا تولید حوله‌های آنتی باکتریال را مبتنی بر نانو ذرات نقره دانست و افزود: نانو ذرات نقره مورد استفاده در این محصول از سوی یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی تولید شده است که این نانو ذرات در مرحله شست و شو به الیاف حوله اضافه می‌شود.

به گفته وی این محصول تاکنون به کشورهای عراق و کانادا صادر شده است.

ساخت ایمپلنت‌های ستون فقرات از دیگر دستاوردهای محققان کشور است و از آنجایی که تولید این ایمپلنت‌های ستون مهره‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری بالایی بوده است، از این رو برند این محصول با نام برند یکی از شرکت‌های دارای توان مالی بالا به بیمارستان‌ها ارائه می‌شود. قطعاً عدم همکاری شرکت‌های بزرگ با این شرکت‌های دانش‌بنیان کوچک، منجر به ورشکستگی آنها خواهد شد.

نانو پوشش‌های موجود بر روی این ایمپلنت‌های ستون فقرات موجب استخوان‌سازی در کوتاه‌ترین زمان ممکن در محل آسیب دیده خواهد شد و این ویژگی سبب شده تا زمان درمان کوتاه‌تر شود.

"خودتحریمی" از دیگر مشکلاتی است که گریبانگیر محصولات دانش‌بنیان شده است. به گفته محمود فقیهی از محققان نانوفیلترهای نیروگاهی و خودروها، تحریم‌های اعمال شده علیه کشور کل تولیدات کشور را در معرض خطر قرار داده است. ضمن اینکه ما در داخل نیز با خودتحریمی مواجه هستیم.

وی با اشاره به چالش‌های شرکت‌ها در زمینه ثبت سفارشات، اضافه کرد: با نوسانات نرخ ارز به ما اعلام شد که ارز با قیمت چهار هزار تومان در اختیار ما قرار می‌گیرد، ولی در ادامه حتی ارز ۸ هزار تومانی در اختیار ما قرار نگرفت که این امر موجب وارد آمدن خساراتی به ما شد.

حجم صادرات محصولات نانویی ایرانی

به گفته دکتر سید مهدی رضایت، بر اساس آخرین آمارها گردش مالی بیش از ۲۰۰ شرکت فعال در حوزه نانو فناوری با عرضه حدود ۵۰۰ محصول در سال ۱۳۹۶، حدود ۱۴ هزار میلیارد ریال بوده است.

همچنین بر اساس آخرین آمار، از منظر مقصد صادرات محصولات نانویی، کشور عراق با ۱۵ میلیون دلار بیشترین سهم را در واردات محصولات مبتنی بر فناوری نانو از ایران داشته است و پس از آن ترکیه و افغانستان به ترتیب با ۱۲.۹ و ۹.۸ میلیون دلار قرار دارند. در واقع سه کشور همسایه میزبان بیشتر محصولات نانویی ایران هستند. در رتبه چهارم لهستان قرار دارد که ۳ میلیون دلار از محصولات نانویی به این کشور اروپایی صادر شده‌ است.