تب و تاب «کجی» برای زندگی

بهار امسال را به تالاب کجی نمکزار می‌رویم. جایی که هر گام از قدم‌هایت صدای شکستن پیکر شوره زارها را در گوش طنین انداز می‌کنند.

جایی که دیر زمانی نه چندان دور تماشای سیل عظیمی از مسافران را به خود جلب کرده است. زیبایی خفته ای که طی ۱۸ سال گذشته به واسطه تاخت و تاز خشکسالی، نفس‌های آخرش را می‌کشید. مکانی که سالیانه پناهگاه پرندگان مهاجر زیادی می‌شود اما خود از زیر تازیانه‌های خشک روزگار روز به روز نسبت به نمایش زیبایی‌هایش خسته‌تر می‌شود.

اگرچه سال گذشته باران رحمت خداوند زخم‌ها و ترک‌های تالاب را اندکی مرهم شد اما این بار مهمان ناخوانده دیگری دارایی‌هایش را به یغما برد. طوفان و گرما، از دیگر پدیده‌هایی هستند که تنها ظرف کمتر از یک ماه میزان آبگیری «کجی نمکزار» را ۳۵ درصد کاهش داده‌اند. شاید این امر زنگ خطری برای حیات تالاب باشد چراکه ادامه روند نه تنها زیبایی را از چهره اش می‌گیرد بلکه عرصه تنفس را برای روستاهای اطراف و حتی پرندگان هم تنگ می‌کند.

تعریفی دیگر از تالاب

این منطقه زیبا در فاصله ۷۰ کیلومتری شمال شهر نهبندان در خراسان جنوبی واقع شده و به واسطه شرایط اقلیم و آب و هوایی دارای شوره زاری وسیع است. تالاب کجی نمکزار، محل امنی برای پرندگان مهاجر آبزی بوده و همه ساله در فصول مهاجرت تعداد زیادی از پرندگان مهاجر را در خود جای می‌دهد.

بر اساس گفته کارشناسان تالاب کجی دارای برآمدگی‌های خشکی همراه با پوشش گیاهی مناسب برای تخمگذاری پرندگان است و هر ساله خصوصاً در فصل مهاجرت، گونه‌های مختلفی از پرندگان آبزی و کنار آبزی شامل آبچیلیک پاسبز، آبچیلیک پاسرخ، حواصیل خاکستری، حواصیل سفید، خوتکا و اردک سرسبز در آن به چشم می‌خورند.

به دنبال خشکسالی‌های چند ساله نفس کجی نهبندان به شماره افتاده بود که بارندگی‌های اخیر نوش دارویی برای تالاب شد اما طوفان، گرما و برداشت‌های بی رویه از چشمه و چاه‌های اطراف تالاب باری دیگر نفس تالاب را به شماره انداخته است.

واکاوی مشکلات پیش روی تالاب

مدیرکل محیط زیست خراسان جنوبی  با بیان اینکه تعیین حق آبه تالاب کجی نمکزار نهبندان و کنترل چرای دام در حوزه‌های بالا دستی مورد توجه این اداره کل قرار گرفت، افزود: رعایت حق‌آبه محیط زیستی این تالاب راهی برای کاهش بحران و گرد و غبار است.

حسن اکبری ادامه داد: انجام مطالعات تعیین نیاز آبی تالاب با عنوان انجام پروژه تعیین نیاز آبی تالاب کجی نمکزار نهبندان با اعتباری بالغ یک میلیارد و ۲۵۰ میلیون ریال توسط دانشگاه بیرجند در حال انجام است.

بی‌توجهی به این تالاب آن را به یکی از کانون‌های تولید ریز گرد شرق کشور تبدیل می‌کند و نواحی سکونتگاهی اطراف را تحت تأثیر قرار می‌دهد وی ادامه داد: متأسفانه چاه‌های کشاورزی اطراف تالاب، خشکسالی‌ها و کاهش نزولات جوی مشکلاتی را برای این تالاب ارزشمند به وجود آورده است.

اکبری با بیان اینکه تالاب کجی نهبندان یکی از مهم‌ترین چشم‌اندازها و جاذبه‌های طبیعی استان در فصل زمستان محسوب می‌شود، افزود: همچنین این تالاب زیستگاه زمستان گذرانی پرندگان مهاجر بوده که باید مورد توجه قرار گیرد.

وی بیان کرد: بی‌توجهی به این تالاب آن را به یکی از کانون‌های تولید ریز گرد شرق کشور تبدیل می‌کند و نواحی سکونتگاهی اطراف را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

طوفان تلاش باران را بر باد داد

سرپرست اداره محیط زیست شهرستان نهبندان  با اشاره به بارندگی‌های اسفند ماه سال گذشته بیان کرد: به دنبال این بارندگی‌ها ۷۰ درصد از ظرفیت تالاب آبگیری شد.

امیر کوهستانی با بیان اینکه طوفان، وزش باد و گرمی هوا میزان آب تالاب را ۳۵ درصد کاهش داده است، افزود: همچنین برداشت آب از چشمه‌ها نقش مؤثری در کاهش آب تالاب دارد.

وی بیان کرد: این تالاب دارای چشمه‌های آبی است که از اواسط پاییز تا بهار، آب چشمه‌ها به داخل کانال می‌رود اما طی سال‌های گذشته ضعیف شده‌اند.

کوهستانی با بیان اینکه تالاب کجی نمکزار محل امنی برای پرندگان مهاجر آبزی است، افزود: این تالاب همه ساله در فصول مهاجرت تعداد زیادی از پرندگان را در خود جای می‌دهد.

وی با بیان اینکه برخی از پرندگان یک روزه و برخی یک ماهه مهمان تالاب هستند، اظهار کرد: پرستوی دریایی، خودکا و مرغابی سرسبز ازجمله پرندگانی هستند که به مجی نهبندان می آیند.

بازدید ۵ هزار مسافر در نوروز

سرپرست اداره محیط زیست شهرستان نهبندان با بیان اینکه این تالاب همه ساله توجه زیادی را به خود حلب می‌کند، افزود: طی تعطیلات نوروزی سال جاری قریب به پنج هزار نفر از این تالاب زیبا بازدید داشتند.

وی با اشاره به برنامه‌های اجرایی شده در راستای حفاظت از تالاب بیان کرد: برگزاری کارگاه‌های آموزشی در روستاهای حاشیه تالاب، اجرای طرح سی پا برای آگاه سازی روستاها و لایروبی رودخانه‌ها از جمله اقدامات انجام شده است.

وی اظهار کرد: در راستای بازگشایی بستر مسیل و رودخانه‌های حوزه آبریز منتهی به تالاب قریب به یک میلیارد و ۲۱۰ میلیون و ۴۰۰ هزار ریال هزینه شده است.

کوهستانی بیان کرد: ۱۰ کیلومتر از مسیر این تالاب خاکی بوده ه عملیات زیرسازی در ۹ کیلومتر از آن اجرایی شده و آسفالت خواهد شد.

سرپرست اداره محیط زیست شهرستان نهبندان بیان کرد: این جاذبه زیبایی خدادادی در ۷۵ کیلومتری شمال شهرستان نهبندان قرار گرفته است.

تالاب کجی نمکزار نهبندان از جمله زیبایی‌هایی بوده که رونق آن نقش مؤثری در رونق معیشت روستاییان حاشیه تالاب داشته بنابراین احیای این زیبای خفته در کویر نیازمند هزینه کرد اعتبار بیشتری از سوی متولیان و توجهی مضاعف از سوی مردم است