دره «جوزان» ملایر؛ بسترساز گردشگری انگور

به گزارش لحظه نگر مالی تیم متفکران به نقل از ایرنا، انگور ملایر امروز آنچنان در خاک ریشه دوانده و محکم شده است که با خوشه های زرینش قد کشیده و آوازه اش را تا آنسوی مرزها به صدا درآورده و بر طبل گردشگری می کوبد.

گردش چند دقیقه ای:
مسیر خدمات مالی و حسابداری را مجازی طی کنید

شهر جهانی انگور حالا اهداف گردشگری را در سر می پروراند و به دنبال توسعه اقتصادی و اجتماعی منطقه است تا به نوعی گردشگری کشاورزی را که در کشورهای توسعه یافته جهان سالهاست دارای قدمت و ویژگی است، رونق دهد و به افزایش درآمد خانوارهای روستایی، افزایش میزان مشارکت روستاییان، فراهم کردن امکانات تفریحی، اقامتی، امنیت و ماندگاری گردشگران منجر شود.
در این چارچوب می توان برای توسعه گردشگری و اکوتوریسم انگور در فرایند ویژه ای همچون آموزش افراد برای خدمت در گردشگری کشاورزی بر اساس اصول توسعه پایدار، آماده کردن افراد برای مدیریت محیط زیست، آموزش افراد در توسعه، انجام فعالیت ها و تفریح برای گردشگران بر اساس اصول توسعه پایدار و همچنین آماده کردن افراد برای مشارکت در تصمیم گیری گام برداشت و ظرفیت ها و جاذبه های گردشگری و توریستی منطقه را معرفی کرد؛ هدفی که شهر جهانی انگور می خواهد دنبال کند.
این مسیر که توسط خوشه های طلایی تاکستان های زرخیز ملایر هموار شده است، با ایجاد شرایط گردشگری انگور در صدد برقراری قطار گردشگری از هر سوی جهان به ایران است تا فرش قرمز خود را تا شهر جهانی انگور بگستراند و از این وادی به فرهنگ غنی و اصیل خود در جای جای ایران ببالد.
در این رابطه یکی از اساتید دانشگاه ملایر معتقد است: هم اینک در بسیاری از روستاهای شهرستان ملایر حدود 90 درصد از درآمد مردم به صورت مستقیم و غیرمستقیم وابسته به تولید انگور است و به همین دلیل معرفی و تلفیق جاذبه های خاص مرتبط با سیستم تولید و روش کاشت، داشت و برداشت انگور به همراه جاذبه های طبیعی این مناطق می تواند ظرفیت ویژه ای برای جذب گردشگران داشته باشد.
دکتر مجید رستمی با اشاره به روش­های تولید، فرآوری و تبدیل انگور در شهرستان ملایر اظهار داشت: تفاوت در روش های مورد استفاده در روستاهای مختلف می­تواند توجه علاقه مندان به گردشگری روستایی را به این مناطق متوجه کند.
وی ادامه داد: علاوه بر این وسعت قابل توجه تاکستان ها در این شهرستان و نحوه کاشت در اراضی مسطح چشم اندازهای وسیع و سرسبزی را ایجاد کرده است که در فصل رشد انگور بسیار چشم نواز و منحصر به فرد هستند.
استاد دانشگاه ملایر با اشاره به ثبت نظام تولید انگور دره جوزان ملایر، این منطقه را شایسته گردشگری دانست و بیان کرد: در زمان برداشت انگور و تولید کشمش با توجه به اینکه زمان خشک کردن انگور در تمامی تاکستان ها یکسان نیست، از اواخر تابستان در محل بارگاه های کشمش طیفی از رنگ های سبز، زرد و قهوه ای تشکیل می شود که در سایر نقاط کشور کمتر می توان این چشم اندازهای زیبا را مشاهده کرد.
دکتر رستمی با تشریح اهمیت ثبت میراث مهم کشاورزی جهان (جیاس) گفت: سازمان خواروبار و کشاورزی سازمان ملل متحد(فائو) از سال 2002 نسبت به ثبت نظام های کشاورزی خاص در نقاط مختلف دنیا اقدام کرد و تاکنون 55 میراث مهم کشاورزی جهان ثبت شده است که از این تعداد سه مورد مربوط به ایران است.

دره جوزان تلفیقی از جاذبه های گردشگری

به گفته وی شاخص های مورد نیاز برای ثبت میراث مهم کشاورزی به نحوی طراحی شده است که این مناطق معمولا اهمیت قابل توجهی برای گردشگران طبیعت و گردشگران روستایی دارند.
دکتر رستمی با اشاره به ثبت نظام تولید انگور دره جوزان ملایر در مقایسه با نظام تولید انگور ایتالیا خاطرنشان کرد: قدمت تولید انگور در منطقه دره جوزان بیش از 800 سال است، در حالیکه نظام ثبت شده در ایتالیا حدود 200 سال قدمت دارد.
استاد دانشگاه ملایر گفت: قدمت تولید انگور در منطقه دره جوزان بیانگر این است که در چند قرن گذشته مردم این منطقه با اتکا به این محصول توانسته اند امنیت غذایی خود را از طریق تولید و فروش انگور، شیره، کشمش و سایر فراورده های جانبی حفظ کنند؛ به گونه ای که در حال حاضر نزدیک به 90 درصد از درآمد مردم این منطقه به این محصول ارتباط دارد.
دکتر رستمی این ماندگاری و اتکای مردم به تولید انگور را دارای اهمیت ویژه ای برای فائو دانست و ادامه داد: این سیستم تولیدی موجب حفظ تنوع زیستی در منطقه و حتی افزایش این تنوع شده است که این شاخص­ها برای ثبت یک نظام کشاورزی در فهرست میراث کشاورزی جهان اهمیت دارد.
دانش بومی مردم منطقه دره جوزان ملایر از دیگر شاخص­های مهم و ضروری برای جیاس است که دکتر رستمی به آن اشاره کرد و سبک احداث و نگهداری تاکستان به صورت خزنده، همچنین زیر خاک کردن بوته­ها در زمستان، روش تهیه شیره، انواع کشمش و سایر فرآورده های انگور را از مهمترین مواردی دانست که بیانگر دانش بومی غنی مردمان منطقه است.
او در عین حال با بیان اینکه این دانش بومی با گسترش فناوری های نوین در معرض خطر فراموشی قرار گرفته است، حفظ و مستندسازی همین دانش بودمی را راز ماندگاری بسیاری از نظام های کشاورزی سنتی در نقاط مختلف جهان عنوان کرد.
دکتر رستمی این روش نگهداری تاکستان و همچنین خاک کردن انگور در زمستان را یک جاذبه طبیعی برای گردشگران خارجی دانست و گفت: هرچند ممکن است در برخی نقاط دیگر دنیا هم این روش وجود داشته باشد، اما وسعت تاکستان های خزنده و همچنین شرایط جغرافیایی منطقه دره جوزان ملایر، آن را منحصر به فرد کرده است.
وی افزود: دره جوزان ملایر به راحتی تمامی جاذبه های طبیعی و فرهنگی را برای گردشگری و اکوتوریسم دارد؛ مزیتی که با چشم اندازی زیبا در بسیاری از روستاهای این منطقه تلفیق شده است.
این استاد دانشگاه ملایر روستای هدف گردشگری مانیزان و برگزاری آیین سنتی شیره پزی را یکی دیگر از جاذبه­های فرهنگی منطقه برشمرد که می تواند تاثیر مهمی در آشنایی گردشگران با منطقه و پیرامون آن داشته باشد.
دکتر رستمی با تاکید بر اینکه این جاذبه های طبیعی و فرهنگی منطقه باید کشف، معرفی و برجسته شود تاکید کرد: به طور قطع این آیین ها، آداب و رسوم در روستاها جاذب گردشگر است.
وی معتقد است که این ظرفیت های گردشگری در منطقه دره جوزان ملایر باید مستندسازی و حمایت شود و خرده فرهنگ ها نیز شناسایی و در کنار آیین هایی همچون شیره پزی به گردشگران معرفی شود.
دکتر رستمی همچنین مهیا کردن بسترهای لازم برای توسعه گردشگری را یک ضرورت برشمرد و بیان کرد: نیاز است به نظام تولید انگور در کنار باورها، اعتقادها، آداب و رسوم و آیین ها توجه شود و با مستندسازی این جاذبه ها برای توسعه گردشگری و جذب توریست استفاده شود که در این صورت حفظ و ماندگاری این نظام کشاورزی نیز تضمین خواهد شد.
او بر این باور است که برای حفظ این میراث کشاورزی جهان، مردم منطقه باید شاخصه های مورد نظر فائو را حفظ کنند، در حالیکه این امر ممکن است با شرایط اقتصادی جدید برای بسیاری از کشاورزان توجیه نداشته باشد و حتی در برخی از موارد ممکن است کشاورزان اقدام به تغییر روش احداث تاکستان، تغییر محصول و یا حتی تغییر کاربری کنند که در این شرایط جذب گردشگر و کمک به شرایط اقتصادی منطقه می­تواند با تامین درآمد روستاییان آنها را به نگهداری از این نظام تولید انگور تشویق کند.

گردشگری، حافظ نظام تولید انگور

استاد دانشگاه ملایر با بیان اینکه بسیاری از گردشگران روستایی فقط به دیدن جاذبه­های روستا اکتفا نمی ­کنند، بلکه تمایل به تجربه حضور کوتاه مدت در شرایط طبیعی روستا را دارند، اظهار داشت: برای این نوع گردشگر امکانات به روز و اقامت در هتل های چند ستاره جذابیتی ندارد، بلکه گردشگر روستایی به دنبال تجربه ناب زندگی در فضای روستایی اصیل و فاصله گرفتن از ازدحام و شلوغی فضای شهری است.
دکتر رستمی ادامه داد: اقامت کوتاه مدت در یک خانه روستایی سنتی، استفاده از محصولات و غذاهای سنتی آنها، همکاری با روستاییان در انجام فعالیت های روزانه آنها، شرکت در آیین ها و مراسم سنتی، استفاده از پوشش سنتی منطقه و هم نشینی با اهالی روستا از جمله مواردی هستند که می­ تواند برای گردشگران روستایی خاطره ساز باشد.
وی با بیان اهمیت دانش بومی در حفظ پایداری جوامع سنتی تاکید کرد: هر یک از سالخورگان این روستاها همچون کتابخانه­ ای از علوم مختلف هستند که باید از دانش بومی آنها در ارتباط با آداب و رسوم، نوع پوشش، انواع غذاهای محلی، طب سنتی و استفاده از گیاهان دارویی در راستای توسعه گردشگری روستایی استفاده کرد.
دکتر رستمی با بیان اینکه گردشگر جدید تمامی جذابیت ها را کنار یکدیگر می خواهد و دوست دارد در فضا زندگی کند اشاره کرد: چنانچه هسته اولیه گردشگری در این مناطق شکل بگیرد، مردم منطقه در یک فضای رقابتی تلاش می کنند با شناسایی علاقه های گردشگران و با اتکا به نقاط قوتی همچون پوشش محلی و غذاهای سنتی، سهم بیشتری از درآمد گردشگری را به خود اختصاص دهند.
بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده، ملایر دارای 11 هزار هکتار باغ انگور با تولید سالانه بیش از 240 هزار تن انگور است که منطقه دره جوزان به تنهایی سه هزار هکتار از تاکستان های این شهرستان را به خود اختصاص داده و به دلیل مجاورت با منطقه حفاظت شده لشگردر از تنوع زیستی غنی برخوردار است.
میزان تولید انگور در دره جوزان ملایر بیش از 67 هزار تن در سال و متوسط عملکرد در هکتار باغ های انگور این منطقه 22 هزار و 500 کیلوگرم است و انگور مهمترین محصول کشاورزی دره جوزان محسوب می شود که از آن فرآورده هایی همچون شیره انگور، باسلق و کشمش تهیه می شود و به دلیل موقعیت جغرافیایی، دره جوزان از دیرباز میزبان اقوام مختلف بوده است و از این رو گویش های متنوعی همچون کردی، ترکی، کسبی، ننجی و زند در این منطقه به وجود آمده است؛ مزیت های بارزی که برگ برنده این منطقه برای فائو بود.
در تشریح جغرافیای این منطقه باید گفت که دره جوزان دره ای سرسبز است که از اواخر فروردین تا قبل از شروع برگ ریزان پاییز، سرتاسر منطقه همچون یاقوتی سبز می شود و پذیرای مسافران و گردشگران بسیاری است و تنوع زیستی و کشاورزی، فعالیت باغداری، برخورداری از دانش و مهارت تولید فرآورده های انگور، وجود روحیه مشارکتی برای انجام امور باغداری، مجاورت با منطقه حفاظت شده لشگردر، قرار گرفتن روستای هدف گردشگری مانیزان در دره جوزان، دسترسی آسان به شبکه راه های اصلی کشور و برخورداری از جذابیت های گردشگری از جمله نقاط قوت این منطقه است.
وجود 17 پارچه آبادی مسکونی با جمعیتی حدود 10 هزار تن، وجود 44 حلقه چاه عمیق، 39 رشته قنات، 20 دهنه چشمه دائمی، 39 دهنه چشمه فصلی و یک رودخانه دائمی، جمعیت، قومیت، زبان روستاهای دره جوزان، تمایز انگور دره جوزان، جاذبه های گردشگری، تنوع زیستی، فناوری های کشاورزی بومی، در کنار بیش از 400 اثر شاخص تاریخی، طبیعی و دست ساز ملایر و بیش از یکهزار و 800 اثر تاریخی و دیدنی استان همدان، بستری بسیار ناب و مهیا را برای گردشگران فراهم کرده است که می تواند به روند توسعه گردشگری و جذب توریست سرعت ببخشد.
البته وجود سوغات هایی همچون آبغوره، غوره غوره، سرکه، آب انگور طبیعی، سبزه، روغن هسته انگور، سُرمه انگور، انواع مربای انگور، رُب انگور، شیره سفید، شیره عسلی، کف شیره، حلوای پاکوب، مسقطی، باسلق آرد و نشاسته، سُجوق، سِکنجَبین و انواع حلوای کنجد از جمله فرآورده های انگور در روستاهای دره جوزان است که قابلیت های این منطقه را برای گردشگران صد چندان می کند.

مروری بر آخرین رویدادها

لحظه نگر گردشگری و مالی

 

• سفر گردشگری: فرصت بهینه، راهنمای خرید، سرمایه گذاری و قیمت ها
• سفر و گردشگری داخلی و خارجی
• سرمایه گذاری در صنعت گردشگری
• حمل و نقل هوایی و رمینی

 سایت گردشگری لازمه منطقه دره جوزان

قالبیت هایی که رییس پژوهشکده انگور و کشمش ملایر نیز آنها را ظرفیت هایی ناب در جهت توسعه گردشگری منطقه دره جوزان ارزیابی و تاکید کرد: برای جذب گردشگر باید تبلیغات گسترده ای صورت گیرد و با ساخت یک ویدئو و یا مستد جاذبه های این منطقه، مجموعه کاملی برای گردشگری تهیه شود.
دکتر حمید نوری تاکید کرد: برای توسعه گردشگری منطقه دره جوزان ملایر باید محیط مناسب، امنیت، امکانات رفاهی، اقامتی و جاده مناسب ایجاد شود و تمامی ظرفیت های گردشگری شهرستان و حتی استان همدان در این مجموعه دیده و یک جاذبه گردشگری به صورت سنتی ایجاد شود.
وی معتقد است: نیاز است با توجه به اهمیت موضوع، سایت گردشگری مختص دره جوزان ایجاد و تمامی جاذبه های گردشگری منطقه مطرح شود.
رییس پژوهشکده انگور و کشمش دانشگاه ملایر گفت: علاوه بر این می توان در طول سال تقویم وقایع گردشگری دره جوزان را طراحی و برنامه های ویژه ای در ایام مختلف سال پیش بینی کرد.
دکتر نوری خاطرنشان کرد: هدفگذاری پژوهشکده این است که طرح های ویژه ای را در راستای گسترش گردشگری در منطقه جوزان به انجام برساند و از نتایج آن در جهت ارتقای وضعیت اقتصادی مردم منطقه استفاده کند.
به گفته وی برای معرفی مزیت های نسبی و ظرفیت های ویژه گردشگری این منطقه باید از توانمندی هنرمندان مشهور این شهرستان استفاده کرد؛ چراکه بدون شک کار هنرمندان در نشان دادن قوت فرهنگی منطقه دره جوزان ارزشمند است.
در همین چارچوب سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان به دنبال معرفی جاذبه های جدید برای گردشگران و جلب نظر این قشر، تکمیل زیرساخت در روستاهای هدف گردشگری را طبق سیاست های دولت تدبیر و امید در اولویت قرار داده و اعتبارات ویژه ای را برای روستاهای هدف گردشگری همچون «مانیزان» به منظور آماده سازی فضای روستاهای گردشگری برای استفاده گردشگران اختصاص داده است.
دکتر نوری یادآور شد: همانند مبل و منبت باید فیلم تبلیغاتی حرفه ای برای معرفی انگور و جاذبه های دره جوزان به منظور جذب گردشگر تهیه کرد.
در همین ارتباط نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی نیز گردشگری را یکی از امتیازهای مهم ثبت جهانی انگور عنوان کرد و گفت: زمانیکه گردشگر حوزه کشاورزی وارد کشور می شود، به محض ورود از ثبت جهانی محصولات کشاورزی پرس و جو می کند.
محمد کاظمی با بیان اینکه ملایر موفق شده انگور خود را در سازمان جهانی فائو ثبت کند و صاحب یک برند جهانی شود، این مهم را موفقیتی بزرگ بویژه در حوزه گردشگری دانست و افزود: ما در آینده نزدیک گردشگری را در حوزه های کشاورزی، تاکستان های انگور و باغداری داریم و باید زمینه های ورود گردشگران را مهیا کنیم.
وی گفت: در این رابطه جلسه ای را با مسئولان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور داشتیم و طبق تاکیدات «سید سعید شاهرخی» استاندار همدان، باید میراث فرهنگی همدان در زمینه گردشگری و سازمان جهاد کشاورزی در زمینه مسائل کشاورزی انگور، بیشتر همت و تلاش کنند و ما نیز پیگیر تحقق این راهبرد هستیم.
نائب رییس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس دهم ادامه داد: در ثبت جهانی انگور هنوز ابتدای راه هستیم و باید با مشارکت و همکاری تمامی مجموعه شهرستان، استان و بویژه اهالی منطقه دره جوزان بسترهای لازم را برای ورود گردشگران مهیا کنیم.
کاظمی بیان کرد: در حال حاضر زمینه گردشگری در ملایر با افتتاح فاز نخست شهر زیرزمینی سامن در آینده نزدیک، محوطه سازی یخدان میرفتاح و دیگر مناطق تاریخی و دیدنی این شهر، نسبت به گذشته بیشتر مهیا است که امیدواریم در کنار آن انگور نیز به خوبی بتواند زمینه ساز جذب گردشگران و مسافران به این شهرستان شود.
بی تردید ملایر به عنوان یگانه شهر ایران که عنوان «شهر جهانی انگور» را یدک می کشد، ظرفیتی استثنایی دارد که می توان از آن برای توسعه گردشگری به ویژه گردشگری روستایی و کشاورزی و به تبع آن صنایع وابسته این حوزه بهره برد؛ مزیتی شاخص که در سال جدید نیز رهبر معظم انقلاب با نامگذاری سال به عنوان «رونق تولید» آن را حائز اهمیت و در اولویت دانستند.