معاملات با اشخاص وابسته شامل معاملات مشمول ماده ١٢٩ اصلاحیه قانون تجارت

به گزارش لحظه نگر حسمان ، از آنجا که در شرکت ها و سازمان ها معاملات با اشخاص وابسته می تواند به طور فرصت‌طلبانه‌‌ای توسط مدیران در جهت کسب منافع شخصی استفاده گردد، شرکت‌های دارای معاملات با اشخاص وابسته اطلاعات حسابداری با قابلیت مقایسه‌کمتری ارائه می‌دهند تا بدین طریق اثرات سوء این‌گونه معاملات را پنهان ساخته و امکان شناسایی آن توسط ذینفعان را کاهش دهند.

توضیحی پیرامون رهنمود شماره 1
بسیاری از معاملات با اشخاص وابسته در روال عادی عملیات واحد تجاری انجام می شود، اما در برخی مواقع معاملات با اشخاص وابسته ممکن است به دلیل توانایی اعمال کنترل یا نفوذ قابل ملاحظه اشخاص مزبور (ممکن است در موقعیتی باشند که نفوذ بسیار زیادی بر واحد تجاری یا مدیران اجرایی آن اعمال کنند) تحت شرایط عادی بازار انجام نشود؛ برای مثال، برخی از معاملات با اشخاص وابسته ممکن است بدون دریافت تمام یا بخشی از مابه ازای آن انجام شود و یا واحد تجاری فرعی کالاهای خود را به قیمت یا شرایطی متفاوت با سایر مشتریان، به واحد تجاری اصلی یا واحدهای تجاری همگروه بفروشد. به همین دلیل، آگاهی از معاملات، مانده حسابهای فیمابین و رابطه با اشخاص وابسته ممکن است بر ارزیابی استفاده کنندگان صورتهای مالی از عملیات واحد تجاری شامل ارزیابی ریسک و فرصت های پیش روی واحد تجاری، تاثیر بگذارد.

مدیران اجرایی با نظارت ارکان راهبری مسئولیت دارند طراحی، اعمال و حفظ کنترل های کافی بر روابط و معاملات با اشخاص وابسته به گونه ای انجام شود که این روابط و معاملات طبق استانداردهای حسابداری مربوط به درستی مشخص و افشا شود. ارکان راهبری واحد تجاری در نقش نظارتی خود، مسئول نظارت بر ایفای مسئولیت مدیران اجرایی در قبال چنین کنترلهایی هستند.

معاملات با اشخاص وابسته اساسا در دوره ای افشا می شود که صورتهای مالی واحد تجاری تحت تاثیر آنها قرار گرفته است. با این حال، به منظور ارائه اطلاعات مفید، افشای اطلاعات در مورد انعقاد قراردادهایی که عمدتا صورتهای مالی دوره های آتی را تحت تاثیر قرار خواهد داد، در دوره انعقاد این گونه قراردادها، ضرورت می یابد.

افشای اینکه شرایط معاملات با اشخاص وابسته با شرایط حاکم بر سایر معاملات انجام شده در روال عادی داد و ستدهای واحد تجاری (معاملات حقیقی) یکسان است باید تنها زمانی صورت گیرد که این امر قابل اثبات باشد. در صورت وجود تفاوت بااهمیت بین شرایط معاملات با اشخاص وابسته و شرایط حاکم بر معاملات حقیقی، موارد افتراق باید افشا شود.

معامله حقیقی، معامله ای است بین خریداری مایل و فروشندهای مایل که به یکدیگر وابسته نیستند و مستقل از هم عمل می کنند و هر کدام به دنبال کسب حداکثر منافع خود هستند.

باید توجه داشت که روابط با اشخاص وابسته ممکن است فرصت بیشتری را برای تبانی، پنهانکاری یا دستکاری توسط مدیران اجرایی فراهم کند. بنابراین مطابق با استانداردهای حسابرسی، کسب شناخت کافی از روابط و معاملات با اشخاص وابسته به منظور شناسایی عوامل خطر تقلب ناشی از آن روابط و معاملات، برای تشخیص و ارزیابی خطرهای تحریف بااهمیت ناشی از تقلب، لازم است. حتی در برخی شرایط، واحد تجاری با وجود مالکیت بخش ناچیزی از سرمایه یک واحد تجاری با مقاصد خاص یا حتی نداشتن مالکیت در آن، ممکن است به لحاظ محتوایی بر آن واحد کنترل داشته باشد و در نتیجه واحد تجاری با مقاصد خاص، شخص وابسته محسوب شود.

در گزارشگری مالی متقلبانه، مدیران اجرایی اغلب کنترل هایی را زیر پا می گذارند که در شرایط معمول دارای اثربخشی عملیاتی هستند. وجود روابط همراه با کنترل یا نفوذ قابل ملاحظه بر اشخاص طرف معامله واحد تجاری، خطر زیر پا گذاشتن کنترل های داخلی توسط مدیران اجرایی را افزایش می دهد، زیرا چنین روابطی ممکن است انگیزه ها و فرصت های بیشتری را برای مدیران اجرایی جهت انجام تقلب فراهم کند. برای مثال، وجود منافع مالی مدیران اجرایی در برخی اشخاص وابسته، ممکن است انگیزه هایی را برای زیر پا گذاشتن کنترل ها از طریق هدایت واحد تجاری بر خلاف منافع آن، برای انجام معامله ای به نفع اشخاص وابسته، یا تبانی با این اشخاص یا کنترل اقدامات آنها ایجاد کند.

نمونه هایی از تقلبهای احتمالی به شرح زیر است:
الف) ایجاد شرایط ساختگی برای معاملات با اشخاص وابسته که به منظور پنهان سازی منطق تجاری این معاملات طراحی شده است.
ب) زمینه سازی برای انتقال متقلبانه دارایی ها از/ به مدیران اجرایی یا دیگران، با مبالغی که به طور قابل ملاحظها ی بالاتر یا پایینتر از ارزش بازار آنها است.
ج) انجام معاملات پیچیده با اشخاص وابسته، مانند واحدهای تجاری با مقاصد خاص، که برای ارائه نادرست وضعیت مالی یا عملکرد مالی واحد تجاری سازماندهی شده است.

معاملات با اشخاص وابسته ممکن است با معاملات حقیقی متفاوت باشند. از آنجا که اشخاص وابسته، مستقل از یکدیگر نیستند، در استانداردهای حسابداری برای معاملات، روابط و مانده حسابهای اشخاص وابسته، الزامات افشای خاصی وضع شده است تا استفاده کنندگان صورتهای مالی قادر به درک ماهیت و آثار واقعی یا بالقوه آنها بر صورتهای مالی باشند.

نمونه هایی از معاملات خارج از روال عادی عملیات می تواند شامل موارد زیر باشد:
1 - معاملات پیچیده مربوط به خرید و فروش سهام.
2 - معاملات با واحدهای تجاری خارجی فعال در مناطقی که دارای قوانین تجاری ضعیفی هستند.
3 - واگذاری حق استفاده از دارایی یا ارائه خدمات مدیریتی توسط واحدتجاری به شخص دیگری بدون دریافت تمام یا بخشی از مابه ازای آن.
4 - معاملات فروش با تخفیف یا برگشت از فروش های غیرعادی.
5 - معاملات با شرایط چرخشی برای مثال، فروش همراه با تعهد بازخرید.
6 - معاملات طبق قراردادهایی که شرایط آن قبل از انقضا تغییر کرده است.
7 - اعطای تسهیلات به صورت قرض الحسنه.
8 - دریافت تسهیلات به صورت قرض الحسنه.
9 -اعطای تسهیلات به ویژه زمانی که خود واحد تجاری کمبود منابع دارد و متقاضی دریافت وام است.
10 - تسهیلات دریافتی توسط شرکت اصلی (فرعی) و اعطای آن به شرکت فرعی (اصلی)

اهداف حسابرس در خصوص روابط و معاملات با اشخاص وابسته عبارت است از:
 (الف) کسب شناخت کافی از روابط و معاملات با اشخاص وابسته به منظور شناسایی عوامل خطر تقلب ناشی از روابط و معاملات با اشخاص وابسته که برای تشخیص و ارزیابی خطرهای تحریف بااهمیت ناشی از تقلب لازم است.

(ب)کسب شواهد حسابرسی کافی و مناسب درباره اینکه آیا روابط و معاملات با اشخاص وابسته، طبق استانداردهای حسابداری، به گونه ای مناسب مشخص و در صورتهای مالی افشا شده است یا خیر.

همچنین بازرس قانونی باید بر اساس الزامات مقرر در ماده 129 اصلاحیه قانون تجارت، در خصوص رعایت ترتیبات مقرر در آن ماده در خصوص معاملات مشمول ماده 129 اصلاحیه قانون تجارت اظهارنظر نماید.

دانلود فایل PDF  با عنوان " معاملات با اشخاص وابسته شامل معاملات مشمول ماده ١٢٩ اصلاحیه قانون تجارت "