تجدیدنظر در سیاست سرکوب دلار

 دلایل مختلفی برای افزایش قیمت دلار در بازار ذکر شده است؛ افزایش نرخ مبادله‌ای در بانک مرکزی که همچنان ادامه دارد و همچنین کمبود عرضه شرکت‌های بزرگ که یک عامل موقتی اعلام شده، از جمله این دلایل است.

 محمد لاهوتی،‌ عضو هیات نمایندگان اتاق می‌گوید: «نرخ دلار برای مدت‌ها ثابت بوده و به‌رغم تورمی که در کشور وجود داشته، قیمت آن متناسب با این شاخص بالا نرفته است. بنابراین افزایش این‌چنینی دور از ذهن نبود و قابل پیش‌بینی بود. ضمن اینکه قیمتی که امروز دلار به آن رسیده است،‌ با توجه به نرخ تورم نسبت به سال گذشته، خیلی رقم نگران‌کننده‌ای از جهت اینکه افزایش جهشی داشته باشد، نیست.»

طی روزهای اخیر دلار با افزایش قیمت مواجه شده است، به‌طوری که با افزایش بیش از 60 تومانی از مرز 4100 تومان نیز عبور کرد. دلایل افزایش نرخ دلار چیست؟

نرخ دلار برای مدت‌ها ثابت بوده و به‌رغم تورمی که در کشور وجود داشته، قیمت آن متناسب با این شاخص بالا نرفته است. بنابراین افزایش این‌چنینی دور از ذهن نبود و قابل پیش‌بینی بود، ولی به‌نظر می‌رسد عوامل مختلفی بر افزایش قیمت دلار تاثیر داشته است.

عامل اول مربوط به نرخ مبادله‌ای در بانک مرکزی است که روزانه در حال افزایش است و تاثیر خودش را بر بازار آزاد هم می‌گذارد. عامل دوم به کمبود عرضه شرکت‌های بزرگ برمی‌گردد که این عامل هم موقتی خواهد بود و به‌مروز زمان این مساله هم برطرف می‌شود، چرا که با اتفاقات و رویدادهایی که در کشور‌های منطقه افتاده، تا حدودی نقل‌وانتقال پول از کشور امارات با محدودیت‌هایی مواجه شده است.

ضمن اینکه من فکر می‌کنم بانک مرکزی براساس مدیریت ارز شناور، کنترل بازار را در اختیار دارد و بعید به‌نظر می‌رسد که اجازه بروز نوسانات آن‌چنانی که به‌نوعی به‌معنای این باشد که مدیریت از کنترلش خارج شده،‌ بدهد، ولی در هر صورت قیمتی که امروز دلار به آن رسیده است،‌ با توجه به نرخ تورم نسبت به سال گذشته، خیلی رقم نگران‌کننده‌ای از جهت اینکه افزایش جهشی داشته باشد، نیست.

یکی از دلایلی که برای افزایش نرخ دلار ذکر شده، این است که در شش ماه سال جاری صادرات غیرنفتی افت محسوسی پیدا کرده است و برای همین دولت برای حمایت از صادرکنندگان، به‌ویژه صادرکنندگان محصولات غیرنفتی، مجبور است اجازه واقعی‌شدن نرخ ارز را بدهد. نظر شما در این‌باره چیست؟

آمارهای موجود بیانگر این مطلب است که صادرات کاهش نداشته است، ولی به هر حال یکی از دغدغه‌های صادرکنندگان و تولیدکنندگان، سرکوب نرخ ارز طی سال‌های گذشته بوده است و اینکه امروز نرخ ارز به این مرز رسیده، خیلی دور از ذهن نیست و با واقعیت‌های اقتصادی تقریبا تطابق دارد، اما اینکه تا چه میزان دولت این افزایش را بپذیرد و تا چه میزان به این مساله ورود نکند، بحث دیگری است،‌ چون این تجربه در سال گذشته هم رخ داد که نرخ ارز در همین ماه‌های پایانی سال میلادی تا 4200 افزایش پیدا کرد، ولی باز مجددا بعد از یکی دو ماه، دولت توانست نرخ ارز را از طریق ارزهایی که به بازار تزریق کرد، به مرز 3700 تا 3800 تومان برساند. به‌هرحال صادرکنندگان ما ضرر هنگفتی را در پایان سال گذشته پرداخت کردند.

امیدوارم این بار دولت سیاست سابق خود را تکرار نکند. در واقع انتظار می‌رود ضمن اینکه نرخ ارز به‌صورت جهشی افزایش پیدا نمی‌کند،‌ کاهش آن هم نباید به‌نحوی باشد که تولید و صادرات را تهدید کند.

تاثیرات افزایش نرخ دلار بر اقتصاد کشور و به‌ویژه صادرکنندگان چیست؟

قطعا افزایش نرخ ارز در کشوری که با تورم مواجه است، اجتناب‌ناپذیر است؛ یعنی وقتی تورم حتی 9 یا 10‌درصدی وجود دارد، نرخ ارز باید مطابق با برنامه ششم توسعه و قبل از آن برنامه پنجم توسعه متناسب با تورم افزایش پیدا کند، اما این موضوع بستگی به سیاست‌های دولت دارد که این افزایش را چطور اعمال کند. حتی اگر دولت از اول سال با توجه به تورم حدود 9‌درصدی اجازه می‌داد دلار روزی یک تومان هم افزایش پیدا کند، قطعا این جهش قیمت را در دلار شاهد نبودیم؛ یعنی قیمت ظرف مدت یکی دو ماه از 3800 به 4200 تومان نمی‌رسید، ولی اینکه آیا دولت معتقد است که این افزایش نرخ ارز پایدار بماند یا خیر، باید بگویم در این رابطه، رفتار دولت غیرقابل‌پیش‌بینی است، چراکه سال گذشته هم این اتفاق افتاد و مجددا دولت نرخ دلار را کاهش داد.

همان‌طور که ذکر کردم، افزایش نرخ ارز متناسب با نرخ تورم یک واقعیت اقتصادی پذیرفته‌شده است که دولت هم باید به این موضوع تن بدهد، ولی افزایش جهشی یا ناگهانی که باعث بهم‌ریختگی بازار شود، قطعا مورد تایید نیست و نباید این اتفاق بیفتد. ضمن اینکه افزایش نرخ ارز متناسب با شاخص تورم در کشور به‌منزله افزایش صادرات نیست، بلکه در اصل باعث حفظ شرایط موجود می‌شود؛ یعنی به این معنی که صادرکننده قدرت رقابت خود را به‌دلیل وجود تورم و سرکوب نرخ ارز از دست نمی‌دهد و می‌تواند حضور خود را در بازار‌های جهانی تثبیت کند، ولی افزایش صادرات نیازمند حمایت‌های دیگری است که آن حمایت‌ها در جایگاه خودش می‌تواند در افزایش صادرات تاثیرگذار باشد.