افزایش چهار برابری مخاطبان تئاتر از ۲ به ۸ میلیون نفر در ۵ سال

به گزارش لحظه نگر حَسمان  به نقل از خبرگزاری ایرنا، جامعه‌شناسی مدرن در طبقه‌بندی کشورها در عرصه توسعه‌یافتگی ملاک‌های مختلف و متعددی دارد. یکی از این ملاک‌ها در عرصه فرهنگ و هنر که به‌عنوان مهم‌ترین اولویت آن شناخته می‌شود به توسعه، رشد و تعالی هنر تئاتر و ضریب نفوذ آن میان عموم افراد جامعه بازمی‌گردد. به بیان ساده‌تر یکی از مهم‌ترین ملاک‌ها در عرصه فرهنگ و هنر در راستای شناسایی جوامع مترقی و پیشرفته به توسعه هنر تئاتر در آن جوامع و کشورها بازمی‌گردد.

 

گردش چند دقیقه ای:
مسیر خدمات مالی و حسابداری را مجازی طی کنید

وامداری به حمایت دولت، چشم اسفندیار توسعه همه جانبه تئاتر

البته یکی از چشم اسفندیارهایی که همواره بر فعالیت‌های فرهنگی و هنری کشور سایه انداخته، وامداری تام و تمام آن‌ها به حمایت و کمک‌های دولتی است. تردیدی در این مسئله وجود ندارد که معنای این جمله متضمن تعبیر «هنر دولتی نیست»؛ بلکه حیات، دوام و بقای تمامی فعالیت‌های فرهنگی و هنری در کشور برای رسیدن به رشد و تعالی در تاریخ ۴۱ ساله انقلاب شکوه‌مند اسلامی همواره وام‌دار کمک‌های مادی و معنوی بخش دولتی بوده است.

پر واضح است که در این میان هنرهایی که ضریب نفوذ کمتری نسبت به دیگر فعالیت‌های هنری دارند لاجرم از نگاه حمایتی بیشتری نیز از سوی بدنه دولت بهره‌مند شده‌اند. آن‌گونه که دراین‌میان عرصه هنرهای نمایشی و تئاتر نیز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عرصه‌ها که دوام آن به کمک‌های مادی و معنوی بخش دولت و بازوی فرهنگی آن یعنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وابستگی بسیاری دارد، بیشترین وابستگی را به این کمک ها دارد.

 

گام سوم؛ تمرکز بر افزایش تولید تئاتر و تعداد مخاطبان

توسعه و تعالی هنر تئاتر در کشور همواره وام‌دار نگاه حمایت مادی و معنوی از سوی بدنه دولت و بازوی اجرایی آن در بخش فرهنگ و هنر یعنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده است. حال این روزها که درحال سپری کردن گرامی‌داشت هفته دولت هستیم بنا داریم تا در سلسله گزارش‌هایی به فعالیت و میزان اثرگذاری و اثربخشی دولت تدبیر و امید در عمر هفت ساله آن و تأثیرش بر تعالی و رشد این هنر در بخش‌های مختلف، نگاهی متفاوت داشته باشیم.

در گام نخست؛ در ارتباط با میزان اثرگذاری و اثرپخشی هنر تئاتر از حمایت‌های مالی و معنوی دولت و البته فراگیری آن میان عموم افراد جامعه، بخش بودجه را که تپندگی قلب این هنر را تضمین می‌کند بررسی کرده و گفتیم افزایش بودجه تئاتر از ۱۴ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۲ تا ۸۴ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۹ بازتاب بیشترین شاخص رشد در تاریخ چهل‌ویک‌ساله انقلاب اسلامی، طی هفت سال فعالیت دولت تدبیر و امید است.

 

در گام دوم؛ در ارتباط با میزان اثرگذاری و اثرپخشی هنر تئاتر از حمایت‌های مالی و معنوی دولت و البته فراگیری آن میان عموم افراد جامعه، بخش رشد و توسعه تئاتر در استان‌های کشور را به عنوان مهمترین گام برای تحقق تمرکززدایی از پایتخت و عملیاتی کردن شعار ایران فقط تهران نیست را بررسی کردیم.

در گام سوم در ارتباط با افزایش میزان تولید و اجرای عمومی تئاتر و تعداد مخاطبان هنر نمایش کشور، میزان اثرگذاری و اثرپخشی هنر تئاتر از حمایت‌های مالی و معنوی دولت و البته فراگیری آن میان عموم افراد جامعه، بخش رشد و توسعه تئاتر در سراسر کشور را به عنوان مهمترین گام برای تحقق عینی و عملیاتی شعار «تئاتر برای همه» را مورد هدف قرار دادیم.

 

اقدامات عملیاتی برای تحقق «تئاتر برای همه»

کیفیت و کمیت دو کفه سنجش رشد و تعالی برای هر امری به‌شمار می‌روند. در راستای توسعه فعالیت‌های هنرمندان عرصه تئاتر به‌ویژه در راستای فراگیری هرچه بیشتر و افزایش ضریب نفوذ هنر تئاتر میان عموم مخاطبان کشور و تحقق شعار «تئاتر برای همه» نگاه به تعداد مخاطبان و تعداد نمایش‌های تولید شده در هر سال در سراسر ایران می‌تواند یکی از مهم‌ترین معیارهای سنجش کیفیت و کمیت رشد تئاتر به‌عنوان یکی از شاخص‌های توسعه فرهنگی در کشور به شمار رود.

 

تئاتر به مثابه اهرم اندیشه‌ورزی نه کسب ثروت

تردیدی در این مسئله وجود ندارد که باوجود خانواده قریب به ۲۰۰ هزارنفری هنرمندان تئاتر سراسر کشور بخش مهمی از فعالان این عرصه در راستای رسالت فرهنگی و تلاش برای گام برداشتن توسعه و تعالی فرهنگ در کشور از سهم مالی فعالیت‌های خود تا حد بسیاری گذشته‌اند و تلاش کرده‌اند در راستای ارائه آثار کیفی برای همراهی هرچه بیشتر مخاطبان بر رسالت هنر تئاتر که مفهوم روشنگری و تعالی‌بخشی اذهان جامعه را برعهده دارد تمرکز و تعهد بیشتری داشته باشند.

    می‌توان بر این نکته سخت تکیه کرد که مفهوم فعالیت هنرمندان تئاتر در سراسر کشور در قامت تولید و اجرای آثار عمومی شاید در حوزه معیشت و اقتصاد آن‌ها نتواند مفهومی به عنوان ثروت را به ارمغان آورد اما گام برداشتن رسولان فرهنگی جامعه در عرصه تئاتر در حوزه ترویج و اندیشه‌ورزی و تاکید بر تفکر و تعقل در کنار همراهی مخاطبان با اثر هنری می‌تواند نگاهی به‌مراتب تأثیرگذارتر نسبت به مسائل مالی و کسب ثروت در حوزه تولید آثار تئاتری به شمار رود.

 

افزایش چهار برابری مخاطبان طی سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷

افزایش چهار برابری آمار مخاطبان از سال ۱۳۹۲ از دو میلیون نفر به هشت میلیون نفر در سال ۱۳۹۷ خود گواهی بر ذکر اتفاقات و مقدمه‌ای‌ست که در این نوشتار شرحش رفت.

شاید در نگاه کمی گرایانه افزایش چهار برابری در مقایسه با کشورهای توسعه یافته و صاحب تئاتر چندان مطلوب به نظر نرسد اما تنها قیاس میزان تماشاگران طی شش سال نخست دولت تدبیر و امید با تعداد حضور تماشاگران در دهه ۸۰ و دولت‌های قبلی نشان‌دهنده آنست که باوجود تمامی سختی‌ها و تنگناها به واسطه تحریم‌های ظالمانه آمریکا و کشورهای استعمارگر بازهم مسئولان فرهنگی و هنری توانسته‌اند به شعار توسعه کیفی‌گرایانه در تحقق شعار «تئاتر برای همه» جامعه عمل بپوشانند.

 

در این مسئله تردیدی وجود ندارد که سهم بالایی از این موفقیت را باید به پای هنرمندانی نوشت که در اقصی نقاط کشور حتی در استان‌ها و شهرستان‌های کم برخوردار با وجود تمامی سختی‌ها و تنگناها برای زنده نگه داشتن نبض جریان هنر زنده، پویا و جریان‌ساز تئاتر از هیچ کوششی فروگذار نبوده و نیستند.

 

کوتاه‌تر شدن صف انتظار برای اجرای عمومی گروه‌های تئاتری

همیشه در طول سال نمایش‌های بسیاری هستند که به دلیل فراهم نشدن شرایط مساعد و بیشتر به دلیل کمبود سالن، به صحنه نمی‌روند و این مشکل را می‌توان یکی از اصلی‌ترین مشکلات تئاتر ایران دانست که تقریباً در تمام دوران‌ها اهالی این هنر با آن، دست و پنجه نرم کرده‌اند. قطعاً بیشتر شدن سالن‌ها و فراهم شدن امکان اجرای نمایش از سوی گروه‌های مختلف می‌تواند به فراهم شدن شرایط مساعدتر برای اجرای نمایش‌های مختلف و به تبع آن کمک به امرار معاش اهالی تئاتر بیانجامد.

با نگاهی به تعداد نمایش‌های اجرا شده در اوایل دهه ۱۳۸۰ می‌توان به بیشتر شدن اجراها در سال‌های اخیر پی برد؛ که به طور قطع این اتفاق حاصل بیشتر شدن تماشاخانه‌های فعال در سراسر کشور و در نتیجه سهل‌تر شدن امکان دسترسی به سالن نمایش برای گروه‌های مختلف تئاتر و البته مخاطبان این هنر است.

 

هر چند که هنوز گروه‌های مختلف تئاتری در صف اجرای عمومی تئاتر امکان رسیدن به صحنه برای‌شان به سختی فراهم می‌شود اما این صف قطعاً در سال‌های گذشته کوتاه‌تر شده است و امکان اجرا برای گروه‌های جوان و کم‌تجربه نیز بیشتر از گذشته فراهم شده است.

 

یک میلیون و ۳۰۰ هزار تماشاگر، سقف مخاطبان تئاتر تا سال ۱۳۸۵

برای دریافت هر چه بهتر میزان توسعه فضاهای نمایشی، امکان گسترده‌تر اجرای عمومی و دامنه اقبال مخاطبان به هنر تئاتر در هفت سال حیات دولت تدبیر و امید در ابتدا بد نیست تا نگاهی به جامعه آماری تعداد تولیدات، شب‌های اجرای عمومی و میزان مخاطبان در دهه ۸۰ خورشیدی داشته باشیم.

در سال ۱۳۸۱ تعداد چهار هزار و ۴۸۴ نمایش تولید و اجرا شد که این نمایش‌ها به طور کل ۵۰هزار و ۲۲۴ شب به صحنه رفتند. البته که به نسبت نمایش تولیدی تعداد اجرای هر نمایش بالاست.

 

در سال ۱۳۸۵ همزمان با افت کیفی آثار تئاتری و درخشش فیلم‌های سینمایی و باز شدن و درخشش پی در پی پای آثار سینمایی کشورمان در جشنواره‌های بین‌المللی هنر هفتم، تعداد نمایش‌های تولید شده کاهش چشم‌گیری داشت و این رقم به سه هزار و ۳۸۳ رسید که تعداد اجراها هم به تناسب کاهش میزان نمایش تولید شده کاهش چشم‌گیری داشت و به ۳۸ هزار و ۱۳۱ شب اجرا رسید که نزدیک به یک میلیون و ۳۰۰ هزار تماشاگر این نمایش‌ها را دیدند.

 

افزایش تماشاگران به ۲میلیون نفر طی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۱

اما در دهه ۱۳۹۰ تقریباً هر سال تعداد نمایش‌ها نسبت به سال گذشته رشد داشته و به تبع آن تعداد تماشاگران نیز با افزایشی نسبی همراه بوده است. در سال ۱۳۹۰ تعداد چهار هزار و ۷۱۲ نمایش تولید شد که در  ۶۴ هزار و ۹۹۷ شب به صحنه رفتند و بیش از ۲ میلیون تماشاگر به تماشای آنها نشستند.

در سال ۱۳۹۱ با افزایشی ۳ درصدی تعداد نمایش‌های تولید شده به چهار هزار و ۸۹۱ نمایش رسید که ۶۶ هزار و ۹۰۸ شب این آثار به صحنه رفتند و دو میلیون و ۲۰۰ هزار تماشاگر به دیدن آن نمایش‌ها نشستند.

 

در جا زدن مخاطبان روی آمار ۲میلیون نفر طی سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۳

در سال ۱۳۹۲ تعداد نمایش‌های تولید شده به تعداد چهار هزار و ۹۳۸ نمایش رسید که این آثار ۶۷ هزار و ۶۹۹ شب روی صحنه رفتند و به همان اندازه سال قبل از آن یعنی دو میلیون و ۲۰۰ هزار تماشاگر نمایش‌ها را دیدند که این تعداد تماشاگر در سال ۹۳ نیز با چهار هزار و ۹۱۰ نمایش در کل کشور تکرار شد.

در سال ۱۳۹۳ این نمایش‌ها ۶۴ هزار و ۴۸۰ شب روی صحنه بودند که خبر از رُکودی سه ساله در حوزه تئاتر می‌دهد چرا که تعداد نمایش‌ها، اجراها و تماشاگران در سه سال تقریباً افزایشی نداشته و هر سال همین عدد تکرار شده است.

 

سال ۱۳۹۴؛ رشد ۲۱ درصدی تعداد نمایش‌ها و ۲۹ درصدی تعداد مخاطبان

اما در سال ۱۳۹۴ تعداد نمایش‌های تولید شده رشد جالب توجهی داشته و از چهار هزار و ۹۱۰ نمایش به پنج هزار و ۹۴۴ نمایش رسید که خبر از رشدی ۲۱ درصدی می‌دهد. در این سال ۸۳ هزار و ۳۰۷ شب، نمایش‌های یاد شده به صحنه رفتند که این تعداد در قیاس با سال گذشته رشد ۲۹ درصدی را نشان می‌دهد. در این سال سه میلیون و ۷۰۰ هزار تماشاگر نمایش‌های اجرا شده را دیدند که باز هم رشدی جالب توجه را نشان می‌دهد.

 

افزایش مخاطبان به پنج میلیون و ۵۰۰ هزار نفر طی دو سال ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶

این پیشرفت در سال ۱۳۹۵ نیز ادامه پیدا کرد و شش هزار و ۹۲۴ نمایش تولید شد و ۱۰۲ هزار و ۵۲۵ شب این آثار به صحنه رفتند و تعداد تماشاگران نیز به بیش از چهار میلیون نفر رسید.

این تعداد نمایش تولیدی در طول سال یک رکورد به حساب می‌آید که نسبت به سال گذشته خود (۱۳۹۴) رشدی ۱۶ درصدی را نشان می‌دهد. این تعداد تقریباً در سال بعد (سال ۱۳۹۶) نیز تکرار شد.

 

در این سال شش هزار و ۹۳۰ نمایش تولید و این آثار ۱۰۱ هزار و ۸۸۸ شب اجرای عمومی را تجربه کردند. نکته جالب توجه در این سال معطوف به میزان تماشاگران می‌شود.

در سال ۱۳۹۶ با وجود اینکه تعداد نمایش‌ها و اجراها تغییر چندانی نسبت به سال گذشته نداشته میزان مخاطبان با رشدی ۳۱ درصدی از چهار میلیون و ۲۰۰ هزار نفر به پنج میلیون و ۵۰۰ هزار نفر رسید که رشد مطلوبی برای تئاتر کشور به شمار می‌رود. چرا که تعداد تماشاگر در سال ۹۶  با وجود تعداد نمایش‌های یکسان نسبت به سال گذشته (۱۳۹۵) بیشتر شد.

 

رشد ۴۷ درصدی مخاطبان و رسیدن به بیش از ۸میلیون نفر در سال ۱۳۹۷

در سال ۱۳۹۷ باز هم این پیشرفت در تعداد تماشاگران بیشتر شد. در این سال با وجود اینکه تعداد نمایش‌های تولید شده ۴ درصد بیشتر شد میزان اجراها ۱۵ درصد کاهش یافت و به ۸۵ هزار و ۹۷۷ اجرا از هفت هزار و ۱۹۸  نمایش تولید شده رسید؛ اما نکته جالب توجه بیشتر شدن میزان تماشاگران است که به هشت میلیون و ۲۰۰ هزار نفر رسید. این تعداد تماشاگر نسبت به سال گذشته خود (۱۳۹۶) ۴۷ درصد افزایش داشته که نشان دهنده اوج رشد و بالندگی تئاتر کشور طی این سال‌هاست.

چرا که قطعاً یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌ها برای اهالی تئاتر همواره کمبود مخاطب و تماشاگر است و با وجود اینکه هنوز نمی‌توان وضعیت را ایده‌آل دانست روند رو به رشد تعداد تماشاگر را می‌توان به فال نیک گرفت.

 

هاشور کرونا بر آمارهای سال ۱۳۹۸

در سال گذشته (۱۳۹۸) به دلیل شیوع ویروس کرونا در ماه‌های پایانی سال قطعاً میزان نمایش‌های تولید شده که توانستند به صحنه روند تا حدی کاهش یافت و این رقم به شش هزار و ۵۴۱ نمایش رسید.

هنوز از میزان تماشاگران و اجراها آماری در دست نیست اما با توجه به این روند رو به رشد در بیشتر شدن تماشاگران تئاتر احتمالاً سال ۱۳۹۸ نیز وضعیت بهتری نسبت به سال ۱۳۹۷ را به محض اعلام آمارها شاهد خواهیم بود.

 

همانطور که اشاره شد قطعاً میزان نمایش‌های تولید و اجرا شده در سراسر کشور در طول یک سال هنوز به وضعیتی ایده‌آل نرسیده اما روند رو به رشد هنر نمایش ایران در این زمینه طی گذار هفت ساله از عمر دولت تدبیر و امید را نمی‌توان نادیده گرفت.