شرایط شکایت کیفری چک

امروزه در جریان زندگی اجتماعی همه ما متوجه این حقیقت شده ایم که انسانها به تنهایی قادر به رفع نیازهای خود نمی باشند و همواره باید برای تأمین آنها از دیگر افراد جامعه مدد جویند.

بخش بزرگی از این نیازها را نیازهای مادی تشکیل میدهد که نحوه تأمینشان با گذشت زمان تغییر کرده است. تا چند صد سال قبل، انسانها با مبادله کالا به کالا نیازهای خود را برطرف میکردند اما در عصر مدرن ابزارهای نوین چنین وظیفهای را بر عهده دارند. یکی از این ابزارهای مدرن، اسناد تجاری است و پرکاربردترین سند تجاری که به خوبی با آن آشنا هستیم، چک میباشد.

چک بلامحل و نحوه وصول مبلغ چک موضوعی است که دعاوی بسیاری را در نظام قضایی به خود اختصاص داده است. طبق قانون، دارنده چک بلامحل میتواند از سه روش حقوقی، کیفری و ثبتی برای وصول مبلغ چک استفاده نماید که هر یک از این روشها دارای مراحل و ضوابط قانونی خاصی است.

چک بلا محل چیست؟

بخشی از اخبار حقوقی معمولا به تعداد بالای چکهای بلامحلی که در طول یک سال صادر میشود، اختصاص دارد و شاید شما نیز حداقل یک بار با چنین چکهایی مواجه شده باشید اما منظور از چک بلامحل چیست؟ چک بلامحل به چکی گفته میشود که دارندهی چک هنگامی که آن را به بانک ارائه میکند یا با حساب خالی ِصادرکننده مواجه میگردد یا به علت دیگری نمیتواند وجه چک را دریافت کند. مطابق مواد ۳ و ۱۰ قانون صدور چک اگر یکی از موارد زیر وجود داشته باشد، چک صادره بلامحل خواهد بود:

اگر در تاریخ مندرج بر روی چک، صادرکننده در حساب خود موجودی نداشته یا موجودی آن کمتر از مبلغ چک باشد.
اگر صادرکنندهی چک پس از صدور چک، تمام یا قسمتی از وجهی را که با توجه به آن چک صادر کرده است، از بانک خارج کند.
در صورتی که همه شرایط برای پرداخت مبلغ چک فراهم باشد اما صادرکنندهی چک بدون وجود علت قانونی به بانک دستور دهد که مبلغ چک را نپردازد؛ یعنی دستور عدم پرداخت صادر کند.

اگر چک به صورت نادرست و اشتباه صادر شده باشد. برای مثال اگر بانک به عللی همچون عدم مطابقت امضا یا قلم خوردگی در متن چک و مانند آن وجه چک را نپردازد.
هرگاه فرد با علم به اینکه حساب وی بسته و مسدود است، اقدام به صدور چک کند.

اگر یکی از شرایط ۵ گانه بالا وجود داشته باشد، بانک گواهی عدم پرداخت صادر خواهد نمود و در این حالت گفته میشود که این چک برگشت خورده است.
بانک باید در این گواهی ذکر کند که به چه علت مبلغ چک را نپرداخته است.

امتیازات استفاده از روش کیفری برای مطالبه وجه چک
فرآیند رسیدگی و پیچ و خمهای استفاده از روش حقوقی بسیار زیاد است و به همین دلیل روش کیفری بیشتر از شیوههای دیگر مورد استفاده قرار میگیرد.
صدور چک بلامحل جرم است و اگر دارندهی چک از روش کیفری استفاده نموده و شکایت کند، صادرکننده هم موظف به پرداخت مبلغ چک خواهد بود، هم باید مجازات قانونی آن یعنی حبس برای حداکثر دو سال را تحمل کند و هم طبق ماده ۲۱ قانون صدور چک، اگر بیش از یک بار چک بیمحل صادر نماید، تمامی حسابهای جاری او توسط بانکها بسته خواهد شد و هیچ بانکی نمیتواند تا سه سال به نام وی حساب جاری دیگری باز کند.

طبق قانون دارنده ی چک میتواند از دادگاه تقاضا کند که صادرکننده را به پرداخت همه ی خسارات و هزینه هایی که برای وصول طلب خود متحمل شدهاست، محکوم کند.

شیوه مطالبه کیفری چک
برای اینکه دارنده چک بلامحل بتواند از روش کیفری استفاده کند، مطابق ماده ۱۱ قانون صدور چک باید شرایط زیر را رعایت نماید:
باید ظرف مدت ۶ ماه از تاریخ صدور چک برای وصول آن به بانک مراجعه کند.

اگر بانک به هر علت گواهی عدم پرداخت صادر کند، دارنده باید ظرف مدت ۶ ماه از صدور این گواهی شکایت خود را در مرجع صالح مطرح نماید.
صدور چک بلامحل یک جرم است و برای اینکه دادگاه بتواند به آن رسیدگی کند، نیاز به شکایت دارنده ی چک دارد.
شکایت کیفری رایگان نیست و دارندهی چک باید هزینهی شکایت خود را بپردازد.

مدارک لازم برای شکایت کیفری

باید توجه کرد که منظور از روش کیفری طرح کردن شکایت در دادسرا، منظور از روش حقوقی ارائهی دادخواست به دادگاه حقوقی و منظور از روش ثبتی مراجعه به اجرائیه ی ثبت میباشد. در روش کیفری فرد باید ابتدا شکایتنامه(شکوائیه) تنظیم کند و سپس شکایت خود را در دادسرای محلی که بانک صادرکننده گواهی عدم پرداخت در آن قرار دارد، طرح کند.

علاوه بر دادسرا، دفاتر ارائه ی خدمات الکترونیکی قضایی راه اندازی شده است که دارنده ی چک بلامحل میتواند جهت پیگیری الکترونیکی شکایت مربوط به صدور چک بلامحل و کسب اطلاع از وضعیت پرونده، به این دفاتر مراجعه و با ارائهی مدارک لازم یعنی کپی گواهی شده برابر اصل چک و کپی گواهی شده برابر اصل گواهی عدم پرداخت، شکایت خود را طرح کند.