چک و راههای وصول چک حقوقی و کیفری

چه زمانی باید چک را برگشت بزنید؟
در صورت مواجهه با یکی از موارد زیر می توانید چک را برگشت بزنید تا پس از دریافت گواهی عدمپرداخت از بانک محال علیه، امکان طرح دعوای حقوقی و کیفری داشته باشید.
نبودن وجه نقد یا کافی نبودن آن در حساب صادر کننده چک
صدور دستور عدم پرداخت وجه چک به بانک از طرف صاحب حساب
تنظیم چک به صورت نادرست از قبیل عدم مطابقت امضا، اختلاف در مندرجات چک، قلم خوردگی و...

راههای وصول وجه چک
برای وصول وجه چک سه راه وجود دارد. که با توجه به ویژگی های چک، یا ترجیح دارنده در هر مورد خاص می توان بهترین گزینه را برای رسیدن به نتیجه مطلوب به کار بست. توصیه این است که درمورد انتخاب شیوه مطالبه حتماً با مشاور حقوقی و یا وکیل دادگستری مشورت نمایید.

اقدام از طریق مراجع کیفری
به دلیل متعددی از جمله سرعت روند رسیدگی، کم هزینه بودن و ضمانت اجرای قوی دارندگان چک اغلب طرح شکایت کیفری را برای وصول وجه چک انتخاب می نمایند. البته باید توجه داشت که این اقدام در مواردی که در ادامه مطلب خواهند آمد امکان پذیر نیست و شاکی با طرح آن به نتیجه نخواهد رسید.
در صورتی که چک دارای وعده باشد. چک باید به صورت نقد و بدون وعده صادر شود. زیرا چک باید همانند اسکناس وسیله پرداخت نقدی باشد. بنابراین اگر به فرض مثال، امروز چکی برای تاریخ فردا یا هفته یا ماه یا سال آینده صادر شود، صادرکننده چک مجازات کیفری نخواهد شد. زیرا این چک حقوقی است.
هرگاه چک بابت تضمین انجام تعهد یا تضمین انجام معاملهای صادر شده باشد.

هرگاه چک سفید امضا صادر شده باشد. یعنی اینکه صادرکننده بدون قید مبلغ، تاریخ و نام دارنده، فقط چک را امضا و ارایه کرده باشد.
در صورتی که ثابت شود چک بدون تاریخ صادر شده است. معمولا در این گونه موارد، دارنده چک، قبل از شکایت و قبل از مراجعه به بانک، مبادرت به درج تاریخ میکند. اما چنانچه در مرجع قضایی ثابت شود صادرکننده در هنگام صدور، تاریخ چک را ننوشته است صادرکننده مسئولیت کیفری نخواهد داشت.

هرگاه وصول وجه چک منوط به تحقق شرطی شده باشد. این شرط ممکن است در خود متن چک ذکر شده باشد یا آنکه بعدها بر اساس یک فقره قولنامه، صورتجلسه، شهادت شهود و غیره اثبات شود. به طورمثال خریدار اتومبیل، تمام یا قسمتی از مبلغ معامله را به صورت یک فقره چک صادر و در اختیار طلبکار (یعنی فروشنده) یا واسطه (بنگاه) بگذارد و شرط کند که تنها پس از انتقال سند در محضر، طلبکار حق داشته باشد به بانک مراجعه و وجه چک را وصول کند.
هرگاه ثابت شود چک بابت معاملات نامشروع یا ربا (بهره) صادر شده است.
هرگاه دارنده چک تا 6 ماه از تاریخ صدور چک برای وصول آن به بانک مراجعه نکند، یا ظرف 6 ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت (یعنی برگشتی از بانک) شکایت نکند.

اقدام از طریق مراجع حقوقی
در صورت وجود هر یک از موارد فوق و یا زمانیکه دارنده به هر دلیل مایل به طرح شکایت کیفری از صادرکننده نیست می تواند از طریق تقدیم دادخواست به شعب حقوقی دادگاه صالح وجه چک را از این طریق مطالبه نماید.

اقدام از طریق اجرای ثبت (اداره اجرای مفاد اسناد رسمی)
به موجب قانون ایران چک در حکم سند لازم الاجراست. بنابراین می تواند از مزایایی که قانونگذار برای سند رسمی قائل شده استفاده نماید. یکی از مهمترین این مزایا اینست که دارنده چک برای وصول وجه آن از مراجعه به دادگاههای حقوقی و کیفری بی نیاز بوده و در صورت تمایل می تواند اجرای مفاد چک را از اجرای ثبت تقاضا نماید. این روش در موارد خاصی توصیه می شود و از مزایای اصلی آن امکان ممنوع الخروج نمودن صادرکننده چک با صرف زمان کوتاه می باشد. اجرا ثبت در صورتی دستور اجرا صادر می کند که مطابقت امضاء چک با نمونه امضاء صادر کننده در بانک گواهی شده باشد.