مُسکن موقت با حراج سکه

 اعتراضات خیابانی دست و دل مردم را نسبت به بی‌ثباتی شرایط اقتصادی لرزاند و موجب شد تا عده‌ای اقدام به خروج سپرده‌های بانکی خود و خرید دلار و سکه کنند؛ بنابراین این روزها تقاضا برای خرید سکه افزایش پیدا کرده است ، به همین ‌دلیل بانک مرکزی برای جلوگیری از افزایش بیش از حد سکه تصمیم به شکستن این موج گرانی گرفت و با برگزاری یک حراج تا اندازه‌‍‌‌ای از گرانی و تشنج در بازار جلوگیری کرد. در این میان برخی نیز به خرید ارز روی آورده‌اند زیرا نگرانی در خصوص کاهش ارزش و قدرت ارز داخلی بیش از گذشته است.

در این حراج بیش از 110 هزار قطعه سکه از بانک کارگشایی خارج شد و این اتفاق چندان مثبتی در حوزه بانک‌ها نیست زیرا سرمایه بانک‌ها خارج شده و نزد مردم ذخیره‌سازی می‌‎شود. از آنجایی که همچنان امکان افزایش نرخ‌ها وجود دارد،‌ صرافی‌ها نیز فروش خود را قطره چکانی کرده‌اند زیرا مطمئن نیستند که بتوانند با همین نرخ ‌دوباره خرید داشته باشند. با توجه به اینکه هر جا هیجان سیاسی و اجتماعی اتفاق بیفتد رکود را به دنبال خواهد داشت، تنها امیدواری برخی‌ برای ثبات بازار این است که اعتراضات خیابانی کاهش پیدا کند.

حراج سکه و بحران در قفس

در خصوص وضعیت حراجی سکه در روزهای گذشته نکته مهم این است که با حراج سکه و فروش به یکباره این حجم زیاد از این کالا در واقع دولت تنها یک مسکن فوری برای این بازار در نظر گرفته است و به عقیده برخی کارشناسان این مساله نمی‌تواند برای درازمدت راه حلی برای ناآرامی این بازار تلقی شود. به نوعی می‌توان گفت ایجاد چنین هیجاناتی در این بازارها به طور یقین رکود به دنبال خواهد داشت. کاظم دوست حسینی، کارشناس حوزه بانک درخصوص پیامدهای خروج 110 هزار قطعه بانک در حراج روزهای گذشته گفت: به دلیل التهاب ایجاد شده در بازار سکه و رسیدن آن به یک میلیون و 500 هزار تومان، دولت مجبور به حراج سکه شد. این اقدام برای کنترل بازار و فروکش کردن بحران های اقتصادی- اجتماعی صورت گرفت. بانک کارگشایی و بانک مرکزی با ضرب سکه، حراج سکه را انجام دادند اما ای کاش می‌توانستند با ایجاد مکانیزم مناسبی، کاری ‌‌کنند که مردم سکه‌های خود را سپرده کنند. برای مثال دولت از طریق گواهی سپرده می‌توانست به شکل بهتری بازار را کنترل کند.

بی‌ثباتی اقتصادی و افزایش تقاضای سکه

او در پاسخ به این پرسش که چرا حتی با حراج افزایش قیمت سکه را در پیش داشتیم، گفت: اکنون برای اینکه از جهش قیمت در بازار سکه خودداری شود،‌ حراج سکه صورت گرفته است اما اگر این حراج صورت نمی‌گرفت، سکه بیش از این گران می‌شد. این تقاضای کاذب با پیش‌بینی بحران توسط مردم صورت گرفت. مردم به دلیل ناآرامی‌های به وجود آمده و عدم ثبات وضعیت اقتصادی کاهش قدرت پول ملی را پیش‌بینی کردند و هجوم آن‌ها به بازار سکه و ارز طبیعی بود.

راهکار ساده انتخاب شد

این کارشناس بانکی تصریح می‌کند:‌ از جمله راهکارهایی که برای کنترل بازار عملی می‌شود، افزایش عرضه است. البته در این میان راهکارهای دیگری وجود دارند و شاید دولت و بانک مرکزی به آن فکر کرده باشند. یکی از این راهکارها، ایجاد گواهی سپرده است؛یعنی به مردم اجازه بدهند حساب سپرده سکه‌ای باز کنند و براساس آن گواهی صادر کنند و این گواهی‌ در بازار به جای سکه ، خرید‌و فروش شود. به این صورت دیگر نیازی به ضرب سکه نیز وجود ندارد. به این ترتیب سکه‌هایی که در دست مردم است، نزد بانک سپرده می‌شود و بانک در زمان بحران برای کنترل بازارباید این سکه‌ها را به بازار عرضه کند و ریسک آن برای ‍‌سپرده‌گذارن نیز کمتر خواهد بود؛ یعنی افراد به جای نگهداری سکه در منزل به بانک‌ها مراجعه می‌کنند و این سکه ها به بانک منتقل می‌شود و خیال‌شان نیز راحت است. حتی صندوق امانت این تاثیر را ندارد. مردم سکه‌ها را در این صندوق نگه‌داری می‌کنند و هزینه‌ای را نیز می‌پردازند. اما حساب سپرده سکه‌ای این هزینه را ندارد، ضمن اینکه هزینه در گردش است و به فعالیت‌های اقتصادی از طریق بانک‌ها کمک می‌کند. با سپرده‌های سکه‌ای دیگر نیازی به ضرب سکه نیست و بازار به صورت بهتری کنترل می‌شود.

کاهش قدرت پول ملی

دوست حسینی در پاسخ به این پرسش که اگر خروج سکه از بانک‌ها ادامه پیدا کند چه می‌شود، می‌گوید: این ذخیره‌سازی قدرت پول ملی را تضعیف می‌کند،ضمن اینکه بانک مرکزی تا اندازه‌ای می‌تواند سکه را به حراج بگذارد و عرضه کند . این عرضه دیگر متوقف می‌شود زیرا ذخیره طلایی کشور نیز محدود است و بانک مرکزی نمی‌تواند به طور مداوم سکه ضرب کند. هر چقدر که سکه ضرب شود، ‌دوباره نرخ آن افزایش پیدا می‌کند و قدرت پول ملی کاهش می‌یابد. بانک مرکزی و دولت باید اقداماتی در جهت جلوگیری از کاهش قدرت پول ملی انجام دهند. حراج سکه برای مقاطعی خاص نیاز است و راهکاری برای حل مسائل و بحران‌هاست اما در بلند مدت جواب نمی دهد.

حراج برای هجوم تقاضا

بنابراین حراج به هجوم تقاضای ایجاد شده در بازار پاسخ می‌دهد و اگر تقاضا بیش از این باشد و محدود نشود تا اندازه‌ای می‌تواند عرضه سکه را افزایش دهد و به تقاضا پاسخگو باشد. فکر می‌کنم راهکار اصلی این است که گواهی سپرده صادر و حتی این گواهی به عنوان سکه در بازار خرید و فروش یا حتی در بورس و فرا بورس معامله شود. اگر گواهی سپرده به عنوان ابزار مالی وارد بازار شود، دیگر نیازی به اینکه سکه به صورت فیزیکی مبادله شود، نیست. به این صورت مقدار بسیار بیشتری گواهی سپرده صادر خواهد شد. در این حالت حتی اگر تمام مردم نیز متقاضی خروج سکه‌ها و سرمایه‌های خود باشند، دیگر نیازی به ضرب سکه وجود ندارد. البته این اتفاق هیچ وقت عملی نخواهد شد.

اعتماد مردم به سیستم بانکی

او در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه آیا مردم از گواهی سپرده به جای سکه استقبال می‌کنند، گفت: احتمال دارد. بستگی به این دارد که مردم چقدر به سیستم بانکی بانک مرکزی اعتماد دارند. البته مردم بی اعتماد نیستند. برخی بانک‌ها در حال حاضر حساب سپرده ارزی باز کرده‌اند. اگر مردم مراجعه کنند، این سیستم رونق پیدا می‌کند. اگر تمام مردم نیز اعتماد نکنند، بخشی از مردم اعتماد می‌کنند که همان بخش می تواند به این شرایط کمک کند .

افزایش بیشتر سکه و ارز وابسته به شرایط سیاسی

دوست حسینی در خصوص آینده بازار سکه با توجه به وضعیت ایجاد شده، می‌گوید: آینده سکه به جو حاکم بر جامعه بستگی دارد. با توجه به هیجانات به وجود آمده اگر به ثبات نسبی اقتصادی، سیاسی و اجتماعی برسیم، پیش‌بینی نمی‌شود که قیمت سکه و ارز افزایش پیدا کند. اما مسائلی که این اواخر اتفاق افتاده است؛ همچون اعتراضات مردمی و بحران‌های سیاسی نشات گرفته از از تحریم ها، خواه و ناخواه اثرگذار است. این اتفاقات باعث می‌شود که مردم محتاط‌تر برخورد کرده و ریال را به ارز دیگری تبدیل کنند تا ارزشمند باشد. این بستگی به شرایط اجتماعی و سیاسی دارد، باید دید چه پیش می‌آید. اگر بحران‌ها فروکش کند و به ثبات برسیم، نباید نگران افزایش سکه و ارز باشیم اما اگر ناآرامی‌ها ادامه پیدا کند، باید بیش از این منتظر افزایش نرخ سکه و ارز باشیم. برخی پیش‌بینی‌ها از افزایش دوباره نرخ ارز در هفته‌های آینده خبر می‌‎دهد. حتی دولت و بخش خصوصی در این حوزه داوطلب است؛به دلیل اینکه عدد بازرگانی منفی بوده و افزایش نرخ ارز به تعدیل آن کمک می کند. از طرفی ارز در چرخه اقتصاد وارد می‌شود و نقش موثری دارد. اما اگر نرخ ارز ‌نیز بیش از حد مورد نظر افزایش یابد، موجب رشد تورم خواهد شد. اما در مورد سکه بحث ذخیره‌سازی مطرح می‌شود و هر چقدر تقاضا بیشتر باشد، منابعی از بانک خارج ‌شده، نزد مردم ذخیره می‌شود و به سرمایه در گردش ضربه ‌می‌زند. دولت موافق افزایش سکه نیست اما در مورد ارز، مراقبت‌هایی برای افزایش قیمت صورت نمی‌گیرد.