نمونه گیری احتمالی ( استفاده از جدول اعداد تصادفى )  

این جدول‌ها در دو جهت سطر و ستون داراى اعداد اتفاقى هستند که معمولاً به ۹۹ سطر و ستون بالغ مى‌شود و ارقام سطرها و ستون‌‌ها بصورت بلوک‌هاى پنج رقمى در کنار یکدیگر و به شکل تفکیک شده قرار دراد تا استفاده از آن تسهیل شود.

براى استفاده از جدول اعداد اتفاقى یا تصادفی، محقق باید ابتدا چارچوب جامعهٔ آمارى خود را مشخص کند؛ یعنى تعداد دقیق افراد جامعه را معلوم و به ترتیب به آنها کُد یا شمارهٔ مسلسل بدهد. او باید به این نکته توجه کند که اگر تعداد کل افراد جامعه را عددى دو رقمى یا سه رقمى یا بیشتر تشکیل مى‌دهد، کدها و شماره‌ٔ اختصاص یافته به افراد جامعه نیز باید با آن برابر باشد؛ مثلاً اگر تعداد را عدد دو رقمى تشکیل مى‌دهد به افراد کد دو رقمى بدهد مانند ۰۱، ۰۲، ۰۳، ... ، ۱۱، ۱۲، ... .

محقق براى انتخاب افراد نمونه از جدول، بطور اتفاقى از یک نقطهٔ جدول در جهت سطر یا ستون شروع مى‌کند. امر انتخاب نقطه را مى‌تواند با بستن چشم و گذاشتن انگشت یا نوک قلم روى جدول انجام دهد. حرکت در جهت سطر یا ستون تفاوت نمى‌کند و این کار مربوط به خواست محقق است. 

اما با توجه به نوع رقم کدها (یک رقمی، دو رقمی، سه رقمى و ...) او باید در جهت سطر یا ستون همان تعداد ارقام را انتخاب کند. پس از این کار اعداد مسیر را کنترل مى‌کند. او خواه‌ناخواه به دو گونه عدد برخورد خواهد کرد که به یک گونهٔ آن کوچکتر از عدد حجم جامعهٔ مورد مطالعه و گونهٔ دیگر بزرگتر از عدد جامعه است. او باید فقط اعداد کوچکتر را مورد توجه قرار دهد و انتخاب کند.

عدد انتخاب شده در واقع همان کد فردى از جامعه است که بعنوان نمونه برگزیده مى‌شود. این کار آنقدر باید ادامه یابد تا به تعداد افراد نمونه، بتوان عدد کوچک انتخاب نمود. پس از کامل شدن حجم نمونه کار نمونه‌گیرى پایان مى‌پذیرد.

در این قسمت با ذکر مثالى مطلب بیشتر توضیح داده مى‌شود؛ مثلاً اگر محقق بخواهد در یک شهرستان مطالعه‌اى دربارهٔ روستاهاى آن انجام دهد و قصد داشته باشد از بین ۷۵۵ روستاى آن ۲۵ مورد را بعنوان نمونه برگزیند، باید ابتدا به هر یک از روستاها بعنوان عضو جامعه یک کد سه رقمى بدهد (۰۰۱، ۰۰۲، ۰۰۳، ... ، ۷۵۵).

آنگاه به جدول مراجعه کرده، نقطهٔ شروع را انتخاب نماید و براساس اعداد سه رقمى مجاور هم در جهت سطر یا ستون حرکت کند. اولین عدد سه رقمى کوچکتر از ۷۵۵ را بعنوان اولین نمونه برمى‌گزیند و اعداد بزرگتر از ۷۵۵ را نادیده مى‌گیرد. این کار را آنقدر ادامه مى‌دهد تا بتواند ۲۵ مورد را بعنوان نمونه برگزیند.

استفاده از جدول اعداد تصادفى راحت‌تر از روش نمونه‌گیرى بصورت قرعه‌کشى است. از این گذشته، رایانه نیز براحتى قادر است افراد نمونه را از جامعهٔ آمارى مورد مطالعه به محقق معرفى کند.

منبع:

آفتاب