مراحل پژوهش زمینه یابی  

2) تعریف و تعیین جامعه:

آنچه که در تحقیق مورد مطالعه قرار می گیرد واحد تحلیل نامیده می شود. معمولا واحد تحلیل افراد هستند اما اشیا، باشگاهها، کلاسهای درس، مدارس و غیره می توانند مورد تحلیل قرار بگیرند. داده های زمینه یابی از تعدادی افراد که واحد تحلیل  هستند جمع آوری می شوند تا آن عناصر مورد توصیف قرار بگیرند. افراد، اشیا، مؤسسات و غیره که تحقیق روی آنها تمرکز دارد جامعه مورد هدف نامیده می شوند. تعریف جامعه باید محدود و جامع باشد تا با اطمینان بتوان گفت که واحد تحلیل عضوی از این جامعه است.

3) تعیین روش جمع آوری اطلاعات

 الف- اجرای مستقیم (با اجرای ابزار تحقیق بر روی یک گروه به طور زنده)، این روش زمانی انجام می شود که محقق به تمامی یا بیشتر اعضای گروه در یک مکان خاصی و در یک زمان دسترسی دارد. مثلا اجرای پرسشنامه در یک کلاس. مهمترین مزیت این روش میزان بالا پاسخدهی است. علاوه بر آن هزینه کمی در بر می دارد. اما عیب این روش در این است که تحقیقاتی را که بتوان در آنها نمونه هایی را به کار برد که افراد با یکدیگر در یک گروه باشند زیاد نیستند.

ب- به وسیله پست، در این روش پرسشنامه از طریق پست برای اعضای نمونه فرستاده می شود و از آنها خواسته می شود که بعد از تکمیل آنرا دوباره بازگردانند. مزیت این روش هزینه نسبتا کم و اینکه محقق می تواند آن را به تنهایی انجام دهد. همچنین محقق از این طریق می تواند به نمونه ای دست پیدا کند که در صورت عادی به آن دسترسی ندارد، غیر از آن پاسخدهندگان وقت کافی برای فکر کردن و پاسخدهی دارند. از معایب این روش می توان به فرصت کمی برای جلب همکاری ذکر کرد و همچنان میزان کمتر دریافت پاسخ نسبت به روشهای دیگر ذکر کرد. همچنین این روش برای تحقیق روی افراد بی سواد امکان پذیر نیست.

ج- به وسیله تلفن، در این روش محقق یا کمک محقق توسط تلفن سؤالات را از گروه نمونه می پرسد. مزایای این روش این است که ارزانتر از مصاحبه حضوری و به سرعت هدایت می شود و استاندارد کردن فرایند پرسیدنها به راحتی صورت می گیرد. محقق می تواند به پرسش دهندگان در مورد سؤالات و روشن کردن آنها کمک کند و همچنین به راحتی قابل پیگیری است در صورتی که ابهامی در پاسخ ها پیش بیاید. این روش مانند روشهای دیگر نیز معایبی دارد مانند عدم امکان دسترسی به افرادی که مثلا تلفن ندارند. امکان دسترسی به برخی از اطلاعاتی که از طریق مشاهده عینی صورت می گیرند وجود ندارد.

د- توسط مصاحبه های رو در رو یا شخصی: در این روش محقق با کمک محققان تعلیم دیده در یک مصاحبه رودر رو با پاسخ دهندگان قرار می گیرند. این روش احتمالا مؤثرترین راه جلب همکاری پاسخ دهندگان است. در این روش سؤالات می توانند روشن شوند، پاسخهای ناقص امکان پیگیری دارند و نیز کمترین فشار بر روی مهارتهای خواندن و نوشتن پاسخ دهندگان دارد و اگر لازم بود می توان وقت بیشتری صرف پاسخ دهندگان کرد. بزرگترین عیب هزینه بالای آن چون معمولا به مصاحبه کنندگان تعلیم دیده نیاز دارد و زمان جمع آوری داده ها بیشتر طول می کشد.

4) انتخاب نمونه

بعد از تعیین جامعه مورد هدف باید افراد از بین همان جامعه به عنوان نمونه انتخاب شوند و آن هم در صورت امکان به صورت تصادفی. محقق نیز باید اطمینان داشته باشد که افرادی که می خواهد از آنها سؤال کند دارنده اطلاعات مورد نظر هستند و تمایل به پاسخگویی نیز دارند. چرا که افرادی که اطلاعات دارند اما تمایل به پاسخگویی ندارند احتمالا جواب نخواهند داد.

5) تهیه ابزار

رایج ترین ابزار مورد استفاده در تحقیق زمینه یابی یا پیمایشی پرسشنامه و مصاحبه است. در پرسشنامه غالبا پاسخگویی به سوالات توسط خود پاسخ دهندگان رهبری می شود( پاسخ نامه ها غالبا خود اجرا هستند) در حالی که در مصاحبه بطور شفاهی توسط خود محقق اجرا می شود و پاسخهای افراد به سؤالات راهنمای مصاحبه و نیز چگونگی رفتار آنان در جریان مصاحبه را محقق ثبت می کند.