مدیریت مالی؛ تاریخچه استفاده از نسبت‌های مالی  

 با وجود اینکه به­ کارگیری نسبت‌ها به‌عنوان ابزاری در تجزیه‌وتحلیل­های مالی اخیراً توسعه پیداکرده، اما دلیل اولیه پیدایش و توسعه نسبت‌ها را می­ توان به تجزیه‌ و تحلیل­ های موشکافانه اقلیدس در حدود 300 سال قبل از میلاد در مورد ویژگی نسبت‌ها در کتاب پنجم از ارکان وی نسبت داد. به‌کارگیری نسبت‌های مالی در تجزیه‌ و تحلیل گزارش­های مالی به مرحله آخر بلوغ صنعتی آمریکا در نیمه دوم قرن نوزدهم برمی‌گردد.

هنگامی‌که بحث تفکیک مدیریت از مالکیت پیش آمد و بخش مالی در اقتصاد حالت غالب پیدا کرد و به دنبال آن نیاز به تجزیه‌ و تحلیل گزارش­های مالی فزونی یافت. در این‌ بین مؤسسات مالی جهت اعطای وام و اعتبار به شرکت‌ها، نیاز به اطلاعات حسابداری و گزارش‌های مالی شرکت‌ها داشتند. در کنار مؤسسات مالی، مدیران نیز جهت ارزیابی سودآوری شرکت‌ها، به‌کارگیری گزارش­های مالی را در تجزیه‌ و تحلیل­ های خود افزایش دادند.

در سال‌های آخر قرن نوزدهم، مقایسه دارائی­های جاری یک شرکت با بدهی­های جاری آن مورد توجه قرار گرفت با وجود اینکه در همان سال نسبت‌های دیگری نیز به وجود آمدند، اما نسبت جاری، در مقایسه با سایر نسبت‌های مالی در تجزیه‌ و تحلیل گزارش­های مالی از اهمیت بیشتری برخوردار بود و می ­توان این‌ گونه ادعا نمود که به ­کارگیری نسبت‌های مالی در تجزیه‌ و تحلیل گزارش­ های مالی از نسبت جاری شروع شد ؛

اما با شروع قرن بیستم، چند توسعه مهم در استفاده از نسبت‌های مالی روی داد که از آن جمله می­توان به موارد زیر اشاره نمود:

• استفاده از چند نسبت مالی به‌جای یک نسبت مالی
• تعیین معیار برای نسبت‌های مالی
• استفاده از نسبت‌های مالی در پیش‌بینی مشکلات مالی شرکت‌ها مثل درماندگی مالی
• پژوهش­های تجربی در ارتباط با نسبت‌های مالی، مثل بررسی تغییر روش حسابداری و تأثیر آن بر نسبت‌های مالی شرکت و یا بررسی رابطه روان‌شناختی شرکت با نسبت‌های مالی

با ایجاد تئوری­های جدید مالی، نظیر مدل ارزشیابی دارایی­ های سرمایه ­ای و همچنین با پیشرفت تکنولوژی و ایجاد ابزارهای محاسباتی پیشرفته و توجه سرمایه­ گذاران به خصوصیات اوراق بهادار، جهت سرمایه‌گذاری و تصمیم­ گیری، یک سری از نسبت‌های مالی مبتنی بر  بر فرض تعهدی شرکت به وجود آمدند. از آن جمله می­توان به نسبت قیمت سهام به درآمد (P/E)  ویا سود هرسهم (EPS) و سایر نسبت‌ها اشاره نمود. ایجاد نسبت های  بازار از حدود سال 1980 آغاز گردید و مدل ­های ارزیابی بر مبنای این نسبت‌ها، جهت ارزشیابی اوراق بهادار به وجود آمدند.

منابع

کتاب مبانی مدیریت مالی؛ دکتر محسن دستگیر

کتاب مدیریت سرمایه گذاری و ارزیابی اوراق بهادار، جهانخانی و علی پارسائیان (1376)

نمازی محمد ونورالدین رستمی (1383) بررسی رابطه نسبت های مالی و نرخ بازده سهام ، بررسی های حسابداری و حسابرسی

مهدی تفوی و محمدرضا پورعلی(1389)بررسی وتحلیل نسبت های مالی در تشخیص سطوح مختلف سلامت مالی واحدهای تولیدی ایران، مجله مطالعات مالی