مدیریت مالی؛ نسبت‌های مالی  

از قبیل سرمایه‌گذاران، بانک‌ها، اعتباردهندگان، دولت‌ها و غیره وجود دارد، ایجاد یک سیستم اطلاعاتی یکسان و ثابت برای تمام گروه‌ها کاری بیهوده خواهد بود. تجزیه‌ و تحلیل گزارش‌های مالی درگذشته فاقد چارچوبی برای درنظر گرفتن نوع نیاز استفاده‌ کنندگان بوده است.

تفاوت روش‌های تجزیه‌ و تحلیل برحسب نیاز استفاده­ کننده تعیین و بر مبنای آن روش مناسب به کار گرفته‌ شده و اطلاعات مورد نیاز با استفاده از اطلاعات گزارش­ های مالی و سایر اطلاعات غیرحسابداری تهیه می‌گردد. ازجمله راه‌های تجزیه‌ و تحلیل گزارش‌های مالی که می‌توان از طریق آن حجم بالای اطلاعات موجود در گزارش‌های مالی را خلاصه نمود و بتوان به طریق همزمان جنبه‌های مختلف فعالیت شرکت را موردبررسی قرارداد، تهیه نسبت‌های مالی از اطلاعات گزارش‌های مالی است. نسبت‌های مالی را که می‌توان از گزارش‌ها استخراج نمود بسیار زیاد می‌باشند، اما همه نسبت‌ها نمی‌توانند برای استفاده‌کنندگان مفید و قابل‌استفاده باشند.

 امروزه تعداد نسبت‌های مالی موجود در متون بسیار زیاد هستند. نسبت‌های مالی بیان‌کنندۀ ارتباط بین دو رقم یا بیشتر از ارقام صورت‌های مالی که نتیجه سیستم حسابداری است و به‌صورت جزئی از کل و یا درصدی از آن بیان می‌شود، می‌باشد. زمانی که یک نسبت محاسبه می‌گردد می‌توان گفت که عدد به‌دست‌آمده یک رابطه ریاضی و همبستگی آماری بین دو یا چند متغیر در مقطع خاصی از زمان می‌باشد. بنابراین می‌توان از مطالعه بین رفتار متغیرها با یکدیگر (روند نسبت‌ها) به واقعیت‌های مهمی در ارتباط با پیش‌بینی آتی متغیرها پی برد. بنابراین نسبت‌های محاسبه‌ شده می‌بایستی نمایانگر ارتباط مهم و معنی‌داری بین متغیرها باشد.

همچنین نحوه طبقه‌ بندی نسبت‌ها و تعداد آنها که در هر یک از طبقه‌بندی‌های اصلی نسبت‌ها محاسبه می‌شوند نیز بستگی به مفاهیم خاصی از هر طبقه و تصمیمات خاصی که بامطالعه آن طبقه گرفته خواهد شد، دارد. نسبت‌های مالی می‌توانند به‌عنوان نماینده داده‌های خام حسابداری در مطالعات مختلف برای پیش‌بینی شکست، حذف، ادغام و یا سودآوری شرکت‌ها به کار گرفته شوند.

در متون مربوط به نسبت‌های مالی در ارتباط با نوع و تفسیر آنها چارچوب و اصولی وجود دارد که می‌توان از آنها به شرح زیر نام برد:

1- اهداف تجزیه‌وتحلیل نسبت‌های مالی

2- نوع و شکل نسبت‌های مالی

در مورد اهداف نسبت‌های مالی، مهمترین هدف در استفاده از نسبت‌ها در تجزیه‌ و تحلیل، تسهیل و تفسیر گزارش‌های مالی می‌باشد؛ که این عمل با کاهش اعداد زیاد موجود در اقلام گزارش‌های مالی در قالب نسبت‌های مالی محدود انجام می‌گیرد. نسبت‌های مالی معمولاً به‌عنوان شاخصی برای تشخیص کاستی‌های شرکت‌ها مورداستفاده قرار می­گیرد؛ مانند وضعیت نقدینگی نامناسب، سودآوری پایین و غیره. به همین دلیل همواره حالت منفی و نامساعد آن موردتوجه قرار می‌گیرد و کمتر به حالت مساعد آن توجه می‌شود؛ اما باید توجه نمود که نسبت‌های مالی پاسخ سؤالات استفاده‌کنندگان را به همراه خود دارند. بدین مفهوم که اگر استفاده‌کنندگان نیاز به درک دقیق از وضعیت مالی شرکت را داشته باشند نسبت‌های مالی می‌تواند حاوی اخبار خوب و بدی برای استفاده‌کنندگان باشد. ازاین‌رو باید هر دو جنبه آن موردتوجه قرارگیرد.

پس از تهیه نسبت‌های مالی توسط سیستم اطلاعات حسابداری در قدم بعدی نوبت به استفاده و تفسیر این نسبت‌ها خواهد رسید. تفسیر و استفاده از نسبت‌ها ممکن است بین گروه‌های مختلف استفاده‌کننده متفاوت باشد و این نیز به دلیل تفاوت در نیازهای اطلاعاتی آنان می‌باشد. سرمایه‌گذاران بالقوه نیز به درک صحیحی از نحوه عملکرد و سودآوری شرکت نیاز دارند. حال‌ آنکه اعتباردهندگان به قدرت بازپرداخت بدهی‌های شرکت توجه نشان می‌دهند. با این‌ حال استفاده از یک نسبت مالی به‌تنهایی نمی‌تواند کمک چندانی به استفاده‌کنندگان نماید. آنها می‌بایست جهت به دست آوردن چشم‌انداز کلی از وضعیت شرکت‌ها، نسبت‌های مالی مختلفی را موردبررسی قرار دهند.

استفاده‌کنندگان پس از بررسی وضعیت مالی شرکت و استفاده از نسبت‌ها جهت پیش‌بینی وضعیت آتی شرکت تصمیمات مقتضی را در ارتباط با شرکت اتخاذ می‌نمایند. تصمیمات استفاده‌ کنندگان به‌طور مستقیم می‌تواند بر وضعیت شرکت اثر گذارد. بدین‌صورت که تقاضا برای سهام شرکت‌ها در بازار بورس توسط سرمایه‌گذاران بالقوه بر مبنای اطلاعات منتشره شرکت و تجزیه‌وتحلیل آنها از وضعیت شرکت دستخوش نوسان قرار می‌گیرد. با افزایش و کاهش تقاضا برای سهام، قیمت آن نیز افزایش و یا کاهش خواهد یافت و این نوسانات قیمت سهام را می‌توان ناشی از تجزیه‌ و تحلیل‌های استفاده‌کنندگان دانست.

 با توجه به اینکه گزارش‌های مالی و همچنین نسبت‌های مالی استخراج‌ شده از این صورت‌ها به‌عنوان یک نوع اطلاعات عمومی در دسترس استفاده‌کنندگان می‌باشد، لذا انتظار می‌رود که قیمت سهام در بازار تحت تأثیر نسبت‌های مالی تغییر پذیرد . به اعتقاد سادکا هدف از انتشار صورت‌های مالی کمک به سهامداران در فرآیند تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری است؛ اما به نظر محققان حسابداری همچون هیو و همکاران،  هر داده حسابداری نه‌ تنها در فرآیند تصمیم برای سرمایه‌گذاری، بلکه در هر فرآیند تصمیم‌گیری باید به‌ وسیله قدرت پیش‌بینی آن مورد ارزیابی قرارگیرد. به اعتقاد آنها هیچ تصمیمی را نمی­توان اتخاذ نمود مگر اینکه همراه با پیش‌بینی باشد، خواه به‌ صورت ضمنی و خواه صراحتاً.

در نیمه اول قرن بیستم غالباً نسبت‌های مالی به‌صورت انفرادی برای تجزیه‌ و تحلیل به‌ کاربرده می‌شد، اما در نیمه دوم همین قرن برای تجزیه‌ و تحلیل صورت‌های مالی از نسبت‌های چندگانه استفاده گردیده است. با توجه به ماهیت نسبت‌ها و تنوع اقلام صورت‌های مالی، نسبت‌های بی‌شماری را می‌توان محاسبه کرد، ولی تجربه نشان می‌دهد که برخی از نسبت‌ها برای بررسی و تحلیل معنی‌دارتر هستند که معمولاً به پنج دسته تقسیم می‌شوند:

1.­ نسبت‌های نقدینگی

نسبت‌های نقدینگی توانایی و قدرت پرداخت مؤسسات در قبال بدهی­های کوتاه­ مدت را اندازه ­گیری می­کند. تحلیلگر مالی با استفاده از نسبت‌های نقدینگی مشخص می­کند که آیا مؤسسات از عهده پرداخت به­ موقع بدهی­های کوتاه­ مدت خود بر خواهد آمد یا نه

2.­ نسبت‌های فعالیت

این نسبت‌ها درجه کارایی مؤسسات در کاربرد منابع تحت اختیار را اندازه ­گیری می­کند و رابطه بین حجم فروش و سرمایه ­گذاری در دارایی­های مختلف مانند بدهکاران، موجودی‌ها و دارایی­های ثابت و غیره را مورد مقایسه قرار می­دهد .

3.­ نسبت‌های اهرمی

نسبت­هایی که در این بخش قرار دارند به دودسته تقسیم می­شوند. یک دسته به بخش بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام مربوط می­شود و بدان وسیله میزان منابعی که یک شرکت از راه گرفتن وام تأمین می­کند محاسبه می­شود. دسته دوم توان شرکت در ایجاد سود کافی برای پرداخت شرکت را نشان می­دهد.

4.­ نسبت‌های سودآوری

سودآوری حاصل اجرای خط ­مشی­ها و تصمیم­ های مدیران است. از طرف دیگر موجودیت دراز مدت سازمان‌ها بستگی مستقیم به قابلیت کسب درآمد آنان برای پرداخت تعهدات و علاوه بر آن تامین سود کافی برای سهامداران دارد. نسبت‌های سودآوری مشخص می­کند که یک موسسه تا چه اندازه به‌طور مطلوب اداره گردیده است.

5.­ نسبت‌های ارزش بازار

آخرین گروه نسبت‌ها، معیارهایی هستند که بین قیمت بازار و ارزش دفتری هر سهم و سود ارتباط برقرار می‌کنند. این گروه شامل نسبت‌های مربوط به سود سهام نیز هستند.

برای دریافت مقاله فارسی روی گزینه دانلود کلیک کنید.

منابع

کتاب مبانی مدیریت مالی؛ دکتر محسن دستگیر

کتاب مدیریت سرمایه گذاری و ارزیابی اوراق بهادار، جهانخانی و علی پارسائیان (1376)

نمازی محمد ونورالدین رستمی (1383) بررسی رابطه نسبت های مالی و نرخ بازده سهام ، بررسی های حسابداری و حسابرسی

مهدی تفوی و محمدرضا پورعلی(1389)بررسی وتحلیل نسبت های مالی در تشخیص سطوح مختلف سلامت مالی واحدهای تولیدی ایران، مجله مطالعات مالی