مدیریت بودجه؛ مفهوم بودجه  

 به صورت عام بودجه سنجش امکانات و تطبیق آن با اهداف به نحوی است که «حد تناسب» رضایت حاصل شود، بنابراین می‌توان گفت که بودجه‌ریزی فرایند تخصیص منابع محدود به نیازهای نامحدود است. مجموع کوشش هایی که صرف تدوین بودجه و تخصیص منابع می شود به منظور حداکثر نمودن بهره برداری از منابعی است که معمولاً در حد کفایت وجود ندارند و در اصطلاح اقتصادی کمیاب هستند.

درهرسازمان یا بنگاهی برنامه ریزی استراتژیک به عنوان علمی ترین و صحیح ترین مسیر جهت نیل به رسالت، عملیاتی شده و به برنامه ها و اهداف مشخص تفکیک می شود. پس از آن به منظور محقق نمودن برنامه ها اقدام به کمی نمودن و تبدیل آنها به ارقام منطقی می شود و به تعبیری بودجه‌ریزی مناسب برای دستیابی به برنامه ها صورت می پذیرد.

بودجه یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین ابزارهای تصمیم سازی و کنترل های مدیریتی است، چراکه یکی از اهداف اصلی مدیریت سازمان تخصیص منابع محدود به برنامه ها و عملیات مورد نظر در چارچوب سیاست های کلان مدیریتی است. 

تخصیص بهینه منابع، با توجه به گذشت زمان و سپری شدن دورانی که منابع بیشتری در اختیار سازمان بود (با توجه به ماهیت سازمان‌های بیمه ای در اوایل تأسیس) و نزدیکی روز افزون موازنه منابع مورد بحث با مصارف، نقش حیاتی تری یافته است. بنابراین در حوزه شناسایی ذی نفعان کلیدی فرایند بودجه‌ریزی، مدیریت سازمان در سطوح ارشد مدیریتی، میانی و عملیاتی مد نظر قرار گرفته و عمده تلاش کارشناسان معطوف به جمع آوری نیازهای مدیریتی ایشان در امر شناسایی عارضه های ناظر بر فرایند بودجه‌ریزی قرار گرفته است.

کلیه افراد به نحوی با اصطلاح بودجه بندی مواجه شده اند و درک خاص خود را نیز دارند. بودجه بندی، همانند بسیاری از اصطلاحات حسابداری، در مکالمات روزمره کاربرد دارد. مثلاً بودجه نهادها و ارگانهای دولتی غالباً در وسایل ارتباط جمعی مور بحث قرار می گیرد یا افراد عادی در باره تخصیص منابع مالی خود به مسکن، پوشاک، آموزش و امثالهم تصمیم گیری می‌کنند.

بودجه، یک طرح مقداری کامل برای بکارگیری و تخصیص کارآمد و اثر بخش منابع یک واحد تجاری- تولیدی در یک دوره معین است. لازم است که هر واحد تجاری، فعالیت ها یا وظایف منعکس در بودجه را به طور دقیق تعریف کند. مقدار اطلاعات مشروح و جزئیاتی که لازم است در بودجه منظور شود به نیاز اطلاعاتی مدیریت و سایر استفاده کنندگان بستگی دارد. بودجه بندی موجب طرح ریزی های دوره ای، بهبود هماهنگی و ارتباط و همچنین مقداری کردن طرح ها می گردد. بعلاوه، بودجه چارچوبی را برای اندازه‌گیری و ارزیابی عملکرد فراهم می‌کند، آگاهی های لازم را در مورد مخارج فعالیت ها به دست می دهد و بالاخره فعالیت ها را در جهت هدف‌ها هدایت می‌کند.

منابع:

کتاب حسابداری مدیریت شباهنگ

کتاب شناخت و عارضه یابی