مدیریت مالی؛ تجربه علمی و عملی چند کشور در خصوص سهام شناور آزاد  

در بسیاری از بورس‌های دنیا شرکت‌هایی که کمتر از 25 درصد سهام آنها شناور آزاد باشد، از فهرست شرکت‌های بورس حذف می‌شوند. برای مثال، کشور ترکیه از آغاز سال 2004، تصمیم گرفته است شرکت‌هایی را که سهام شناور آزاد آنها کمتر از 25 درصد می‌باشد از فهرست شرکت‌های بورسی خود حذف نماید. چنین استدلال می‌شود که اگر مالکین شرکتی مایل نباشند حداقل 25 درصد سهام شرکت بین مردم توزیع شود و علاقه‌مندند سهام را برای خود نگه دارند دلیلی برای حضور آنها در بازار متشکل سرمایه وجود ندارد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد در بازار سهام روسیه قیمت سهام کم شناور دچار نوسانات قیمتی بالایی شده و ریسک دارایی سهامداران آن بیشتر شده است. در بازار سهام کراچی پس از اجرای تعدیل شاخص درصدی از سهامداران سهم خود را از بازار خارج کرده و یا قسمتی از سهام خود را آزاد ساختند و از طرف دیگر بعضی شرکت‌ها از بازار خارج شدند و به‌طور کلی سهام کم شناور دچار افت حجم معاملات شدند. تحقیقی که در سال 1998 در بارة مداخلة دولت در بازار در کشور هنگ‌کنگ انجام شده است نشان داد که کاهش میزان سهام شناور بر نقدشوندگی سهام اثر منفی داشته است. در این سال حجم سهامی معادل 7 درصد کل سرمایة بازار توسط دولت به منظور پایین آوردن امکان سفته‌بازی خریداری گردید و پس از این رویداد مقدار سهام شناور آزاد در بازار بسیار پایین آمده و اثر معکوس بر جریان نقدینگی و قیمت سهام در بازار گذاشت.

تحقیقی که در بین 21 بازار نوپا انجام شده است تاکید می‌کند که بین میزان سهام شناور و قدرت نقدشوندگی سهام رابطة مثبتی وجود دارد. این وضعیت  به‌وضوح در کشورهای لهستان و رومانی مشاهده شده است. از این رو حداقل میزان سهام شناور آزاد 25% در نظر گرفته شده است که البته این رقم در کشورهای مختلف متفاوت است. در بین کشورهای یاد شده، مالزی با داشتن به‌طور متوسط 30% سهام شناور آزاد کمترین میزان سهام شناور را داشته است. این در حالی است که طبق برخی مطالعات این عدد در بورس تهران حدود 25% می‌باشد.

 با توجه به این نکته که متغیر اثرگذار بر قیمت سهام شرکت، میزان سهام قابل مبادله و نه تعداد سهام منتشره است، موجبات بروز اصلاحاتی در نحوة وزن‌دهی شاخص در بسیاری از بورس‌های جهان را فراهم آورده است. هم‌اکنون بورس‌های معتبری همچون نیویورک، یورونکس، لندن، استانبول و توکیو و نیز مؤسسات مطرحی همچون استاندارد‌ اند پورز، فایننشال تایمز و داو جونز برای محاسبة شاخص وزنی قیمت خود از سهام قابل مبادله یا سهام شناور آزاد استفاده می‌کنند.

امروزه در اغلب بورس‌های دنیا تلاش بر این است که با استفاده از مفهوم سهام شناور آزاد، شاخص‌ها را به‌گونه‌ای تعریف کنند که عملکرد بازار را به شکل بهتری نشان دهد. این شاخص با عنوان شاخص تعدیل شده بر اساس سهام شناور آزاد نامیده می‌شود که کاربرد وسیعی در سطح بازارهای مالی یافته است. برای مثال، از شاخص تعدیل شده مورگان- استنلی در بیش از 49 کشور استفاده می‌شود. در محاسبة این شاخص‌ها به شرکت‌هایی که درصد کمتری از سهام آنها به صورت شناور آزاد باشد وزن کمتری اختصاص داده می‌شود. به این ترتیب شاخص به شکل واقعی‌تری رشد یا کاهش ارزش سبد سهامداران انفرادی را نیز نشان خواهد داد. به عبارت دیگر می‌توان گفت که شاخص تعدیل شده با سهام شناور آزاد معیار بهتری برای سنجش دارایی‌های قابل سرمایه‌گذاری در یک بورس است.

برای دریافت مقاله فارسی روی دانلود کلیک کنید.

منبع

داوود جعفری سرشت، بررسی ترکیب مطلوب سهامداری در بازار سرمایه